Basquiat (1996)

Basquiat (1996)  : Julian Schnabel ♥♥

ชีวประวัติของ Jean-Michel Basquiat จิตรกรผิวสีที่โด่งดังคนแรก (น่าจะของโลก) ด้วยภาพวาดวิถีชีวิตของอเมริกันชนเป็น Graffiti ตามกำแพงใน Brooklyn ด้วยสไตล์ Postmodernist หรือ Neo Expressionist, กำกับโดย Julian Schnabel (The Diving Bell and the Butterfly-2007) นำแสดงโดย Jeffrey Wright รับบท Basquiat และ David Bowie แสดงเป็น Andy Warhol

นี่เป็นหนังอีกเรื่องที่ผมไม่ชอบเลย ชีวประวัติของ Basquiat เป็นอะไรที่ไม่น่าสนใจ ไร้สาระมากๆ เต็มไปด้วย ยาเสพติด ผู้หญิง และความวิปริตของสังคมระดับล่าง (low-class) เหมือนหนังเรื่องนี้ต้องการสร้างฮีโร่ให้กับคนผิวสี ในยุคที่การเรียกร้องเรื่องความเท่าเทียมกำลังเป็นประเด็นสังคม, Julian Schnabel เป็นทั้งผู้กำกับและจิตรกรที่รู้จักกับ Basquiat เป็นการส่วนตัว รวมถึง Andy Warhol ที่เป็นจิตรกรคนโปรดของเขา หนังเรื่องนี้จึงเหมือนกับความทรงจำของผู้กำกับต่อ Basquiat ผู้ล่วงลับ, Basquiat เป็นคนพูดน้อย ระหว่างพูดกับวาดภาพ ให้เขาวาดภาพจะสามารถอธิบายสิ่งที่อยู่ในใจออกมาได้เข้าใจกว่า

หนังเรื่องนี้มีศิลปินชื่อดังอยู่ 2 คน
Jean-Michel Basquiat (1960-1988) รับบทโดย Jeffrey Wright จิตรกรผิวสีเจ้าของภาพวาดสไตล์ Postmodernist (แนวคิดหลังยุคนวนิยม) หรือ Neo Expressionist งานศิลปะในสมัยนี้จะแสดงถึงค่านิยมที่เปลี่ยนไปของสังคม หลังความเจริญสมัยใหม่ (Modernist) ที่ไม่ยึดติดในรูปแบบหรือขนมธรรมเนียมใดๆ, ภาพวาดของ Basquiat จะมีความแปลก แตกต่าง ด้วยสไตล์ของตนเอง วิธีการจะเข้าใจความหมายของภาพต้องสังเกตจากรูปแบบ การใช้สี เส้น สัญลักษณ์และความรู้สึกเมื่อได้เห็น ลองชมผลงานของเขาดูเอาเองนะครับ

ภาพวาดชื่อ Scull วาดปี 1981

ศิลปินคนที่ 2 คือ Andy Warhol (1928-1987) นำแสดงโดย David Bowie เห็นแต๋วๆแบบนั้น แต่สุดยอดเลย เป็นผู้นำแนวคิด Visual Art Movement หรือ Pop Art, การแสดงของ David Bowie ผู้ล่วงลับทำเอาผมขนลุกเลย คนที่ไว้ทรงผมแบบนี้ต้องคาแรคเตอร์นี้แหละ, ภาพของ Warhol มี 2 ภาพที่มีมูลค่าการประมูลสูงเกิน $100 ล้านดอลลาร์ ลองดูผลงานของเขาแล้วกันจะเข้าใจว่า Pop Art หมายความว่าอะไร

ภาพ Eight Elvises เป็นภาพ Silkscreen Painting ปี 1963 ราคา $100 ล้านดอลลาร์

ภาพ Silver Car Crash (Double Disaster) เป็นภาพวาดปี 1963 ประมูลราคา $105 ล้านดอลลาร์

อย่ามาถามผมว่าทำไม 2 ภาพของ Warhol ถึงประมูลได้เกิน $100 ล้านดอลลาร์นะครับ ไม่รู้เหมือนกันว่าสองภาพนี้มันมีอะไรที่ทำให้มูลค่าสูงขนาดนั้น เห็นยกย่องกันด้วยว่าเป็น Masterpiece ของ Warhol, คงเป็นความแปลกประหลาดที่เกิดจากการผสมผสานเทคนิค วิธีการที่ไม่เหมือนใคร ไม่มีใครทำมาก่อน Pop Art มันคงให้ความรู้สึกเหมือนภาพมันลอยได้ด้วยนะครับ อย่าง Eight Elvises เราเห็น Elvis 8 8 คนเรียงกันอยู่ ถ้าทำเป็นภาพ 3 มิติคงเจ๋งเลยละ, ส่วนภาพวาดของ Basquiat ที่โด่งดังยังเข้าใจได้ไม่ยากเท่าไหร่ เพราะมันเห็นชัดว่าแฝงไว้ด้วยความหมายเชิงสัญลักษณ์ ทั้งเส้น สี ลวดลาย และเอกลักษณ์ที่เสียดสี สะท้อนสังคม วิถีชีวิตของอเมริกันชน ความตรงนี้แหละที่ทำให้ผลงานขายได้, ก่อนที่ Basquiat จะโด่งดังเคยเป็นศิลปินวาดภาพตามกำแพง Graffiti โต๊ะ เก้าอี้ เสื้อผ้า ทุกสิ่งทุกอย่าง และใช้นามปากกา SAMO ชื่อนี้ถือว่ามีชื่อเสียงมากๆในสมัยนั้น คนส่วนใหญ่จะไม่รู้ว่า SAMO เป็นใคร แต่เมื่อ Basquiat เผยตัวออกมา มันเลยทำให้เขาโด่งดังอย่างรวดเร็ว, แต่น้อยคนที่จะเข้าใจเขา ก็มี Warhol นี่แหละที่ไม่ต้องพูดอะไรกันก็สามารถเข้าใจได้เลย การตายของ Warhol จึงสร้างความเสียใจต่อเขาอย่างมาก (เหมือนสูญเสียคนรัก/พ่อ/พี่ชาย) ชีวิตเขาเลยเหลือแค่แม่เพียงคนเดียวเท่านั้น

Andy Warhol เสียชีวิตจากการถูกรถชน ส่วน Jean-Michel Basquiat เสียชีวิตจากการโด๊ปยาเกินขนาด, ภาพของ Basquiat ในหนังเป็นภาพวาดเลียนแบบสไตล์ของเขานะครับ เพราะภาพวาดจริงๆไม่ได้รับอนุญาติให้ใช้ถ่ายหนัง (คงติดลิขสิทธิ์กระมัง)

ถ่ายภาพโดย Ron Fortunato ที่สามารถดึงเอาบรรยากาศของสลัม Brooklyn ออกมาได้อย่างอึมครึม มืดหม่น
ตัดต่อโดย Michael Berenbaum
เพลงประกอบโดย John Cale และ Julian Schnabel มีเพลงเจ๋งๆในหนังเยอะเลยนะครับ เป็นเพลงมีเนื้อร้อง นำมาจากของศิลปินต่างๆ อาทิ Waiting on a Friend, Beast of Burden – The Rolling Stones, The Nearness of You – Keith Richards ฯลฯ ไม่มีเพลงไหนที่ชอบติดหูเป็นพิเศษ

มีนักวิจารณ์ชื่นชมหนังเรื่องนี้อย่างมาก ในบรรยากาศของหนังที่ให้ความรู้สึกเหมือน ‘เข้าไปในหัวของศิลปิน’ ผมก็รู้สึกเช่นนั้นนะครับ คือหนังมันทำให้เกิดความรู้สึกมึนๆ ลอยๆ เหมือนกำลังโด๊ปยาอยู่ ผมดูรูปภาพของ Basquiat ไม่เข้าใจเลย จึงพยายามไม่มอง และหนังก็ไม่ได้พยายามอธิบายให้เราฟังด้วย มีครั้งหนึ่งที่ตัวละครของ Christopher Plummer สัมภาษณ์ Basquiat กว่าเขาจะตอบแต่ละคำถามได้ บางครั้งก็ไม่ตอบไม่พูดอะไร นี่เพราะเขาเป็นคนไม่ค่อยพูดจริงๆนะครับ นี่อาจเป็นสิ่งที่ผมเผลอพลาดไป เพราะถ้าอยากเข้าใจ Basquiat ให้ดูที่ภาพของเขา ไม่ใช่ดูตัวของเขา

แนะนำกับนักเรียนสายศิลป์ และศิลปินผู้ชื่นชอบ Modernist/Neo Expressionist นะครับ ผมไม่เห็นค่าของหนังกับคนดูทั่วๆไป ถ้าคุณไม่ชื่นชอบศิลปิน อยากรู้จักกับผลงานพวกเขา ไม่จำเป็นต้องหามาดู จัดเรต R เรื่องนี้ขอไว้แล้วกัน เสพยา มั่วหญิง

TAGLINE | “Basquiat คือหนังฮีโร่ของคนผิวสี ที่จะทำให้ผู้ชมคนผิวสีอื่นรู้สึกเหมือนเมายา ล่องลอยไปกับความคิดของศิลปิน”
QUALITY | THUMB UP
MY SCORE | WASTE