Crows and Sparrows (1949)

Crows and Sparrows (1949)  : Zheng Junli ♥♥♥♡

อพาร์ทเม้นท์เล็กๆแห่งนี้กำลังถูกขาย แล้วผู้เช่าจะย้ายไปอาศัยอยู่ไหน? ลักลอบสร้างขึ้นช่วงบั้นปลายสงครามกลางเมืองจีน เมื่อรัฐบาลก๊กมินตั๋นกำลังพ่ายแพ้ต่อพรรคคอมมิวนิสต์ เชิดชูการร่วมมือร่วมใจเผชิญหน้าอยุติธรรม รับชมปัจจุบันอาจไม่ตระหนักถึงใจความชวนเชื่อสักเท่าไหร่

แต่ภาพยนตร์เรื่องนี้ ‘100% แนวชวนเชื่อ’ ส่งเสริมสนับสนุนอุดมการณ์คอมมิวนิสต์ เสี้ยมสั่งสอน ปลูกฝังทัศนคติเสมอภาคเท่าเทียม กล้าลุกขึ้นเผชิญหน้าความคอรัปชั่น ไม่หวาดกลัวเกรงต่อการใช้อำนาจเถื่อนของรัฐบาลก๊กมินตั๋น

หลังสิ้นสุดสงครามแปดปี Second Sino-Japanese War (1937-45) ใช่ว่าประเทศจีนจะพบเจอความสงบสุขโดยทันที เพราะรัฐบาลก๊กมินตั๋นค่อยๆเปิดเผยธาตุแท้ สืบเนื่องจากเงินคงคลังหมดไปกับค่าใช้จ่ายสงคราม จึงหวนกลับมาเอารัดเอาเปรียบ กดขี่ข่มเหงประชาชน พรรคคอมมิวนิสต์จึงใช้จังหวะนี้เข้ายึดครองหัวเมืองโดยรอบ บีบบังคับ กดดันให้เจียงไคเช็คหมดหนทางหนี จำต้องถอยร่นสู่เกาะไต้หวันปี 1949 ถือว่าคือจุดจบ ความพ่ายแพ้ของสาธารณรัฐจีนในผืนแผ่นดินใหญ่

Zheng Junli (1911 – 1969) นักแสดง/ผู้กำกับชาวจีน เกิดที่เซี่ยงไฮ้ ในครอบครัวชนชั้นล่าง มีความยากจนข้นแค้น แต่วัยเด็กมีความสามารถอ่านเขียน แสดงละคร ยังไม่ทันจบประถมลาออกไปเข้าร่วม Nanguo Art School ฉายแววโด่งดัง, โตขึ้นเซ็นสัญญาสตูดิโอ Lianhua Film Company แสดงภาพยนตร์ดังๆ อาทิ Wild Rose (1932), Pink Dream (1932), The Big Road (1934), New Women (1934) ฯ ช่วงสงครามไม่รู้ว่าหลบลี้หนีหายตัวไปไหน แต่ด้วยความไม่ค่อยพึงพอใจการแสดงของตนเอง ศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม แปลหนังสือดังๆของ Richard Boleslavsky, Constantin Stanislavski ฯ นำเข้าทฤษฎีฟีล์มจากต่างประเทศ ผันตัวสู่การเป็นผู้กำกับร่วม Cai Chusheng เรื่อง The Spring River Flows East (1947), ตามด้วยฉายเดี่ยว Crows and Sparrows (1949), The Married Couple (1951) ฯ

ด้วยวิสัยทัศน์เล็งเห็นแนวโน้มความพ่ายแพ้ของรัฐบาลก๊กมินตั๋น รวบรวมสมัครพรรคพวกสังกัดสตูดิโอ Kunlun Film พัฒนาบทภาพยนตร์ 烏鴉與麻雀, Wūyā yŭ Máquè แปลภาษาอังกฤษ Crows and Sparrows เปรียบเทียบเจ้าของอพาร์ทเม้นท์/รัฐบาลก๊กมินตั๋น ไม่ต่างจากฝูงอีกาค่อยจิกกัดกินเศษซากความตาย ขณะที่ผู้เช่าอยู่อาศัย/ประชาชนตาดำๆ คือนกกระจอกน้อยตัวเล็กๆ มักถูกกดขี่ข่มเหงจากผู้มีอำนาจบาดใหญ่

เรื่องราวพื้นหลังปี 1948 นครเซี่ยงไฮ้, ณ อพาร์ทเม้นท์หลังหนึ่ง เจ้าของปัจจุบันคือ Mr. Hou (รับบทโดย Li Tianji) เจ้าหน้าที่/สมาชิกก๊กมินตั๋น ซึ่งได้แย่งฉกชิงจากเจ้าของเดิม Mr. Kong (รับบทโดย Heling Wei) วางแผนขายทอดตลาด หวังนำเงินเป็นทุนสำหรับหลบหนีเอาตัวรอด ถ้ารัฐบาลพ่ายแพ้ต่อพรรคคอมมิวนิสต์ นั่นสร้างความไม่พึงพอใจให้ลูกบ้าน/ผู้เช่าอาศัย แล้วฉันจะย้ายไปอยู่แห่งหนใด

สมาชิกในอพาร์ทเม้นท์หลังนี้ ประกอบด้วย
– Mr. Kong ถูกปล้นสิทธิ์ความเป็นเจ้าของอพาร์ทเม้นท์ เพราะลูกชายคนโตเข้าร่วมพรรคคอมมิวนิสต์ ตนเองแก่แล้วยังต้องทำงานตรวจทานหนังสือพิมพ์ ค่าแรงน้อยนิดแต่จะให้ทำอย่างไรได้
– Mr. Xiao/Little Broadcast (รับบทโดย Zhao Dan) และภรรยา Mrs. Xiao (รับบทโดย Wu Yin) ประกอบอาชีพค้าขาย ต้องการตักตวงผลประโยชน์จากราคาทอง/ดอลลาร์ พุ่งสูงขึ้นทุกวี่ทุกวัน แต่ครั้งหนึ่งถูกลุมทำร้ายโดยมาเฟียท้องถิ่น สูญเสียทั้งเงิน ทอง และอาจจะที่พักคลุมหัว
– Mr. Hua (รับบทโดย Sun Daolin) และภรรยา Mrs. Hua (รับบทโดย Shangguan Yunzhu) ครูสอนหนังสือและแม่บ้าน พยายามวางตัวเป็นกลางในทุกสถานการณ์ แต่จับพลัดจับพลูหลวมตัวเซ็นชื่อ เลยถูกใส่ร้ายป้ายสีเพราะพฤติกรรมราวกับนกสองหัว เป็นเหตุให้ภรรยาพยายามหาทางช่วยเหลือ แต่ก็ไม่ยินยอมสูญเสียศักดิ์ศรีคุณค่าความเป็นหญิงของตนเองแก่ใคร

สำหรับนักแสดง เป็นการรวบรวมยอดฝีมือ Ensemble Cast ไว้หลายคนทีเดียว
– Li Tianji (รับบท Mr. Hou) เป็นนักเขียนชื่อดัง ผลงานที่หลายคนอาจรู้จักคือเขียนบท Spring in a Small Town (1948) ใบหน้าของพี่แกดูโหดเหี้ยม โฉดชั่วยิ่งกว่าโจรห้าร้อย
– Zhao Dan (รับบท Mr. Xiao/Little Broadcast) นักแสดงชาวจีน โด่งดังจาก Street Angel (1937), Crossroads (1937), สนิทสนมร่วมงานกับ Zheng Junli หลายครั้ง บทบาทเรื่องนี้จัดจ้านลีลาคำพูด สมฉายา ‘Little Broadcast’ น่าเสียดายการมาถึงของ Cultural Revolution ถูกจำคุก 5 ปี และเสียชีวิตจากโรคมะเร็ง
– Sun Daolin (รับบท Mr. Hua) แจ้งเกิดโด่งดังกับ Crows and Sparrows (1949) มีผลงานต่อเนื่องจนถึงทศวรรษ 80s อาทิ A Revolutionary Family (1961), The Go Masters (1982) ฯ พอสวมแว่นดูเป็นผู้ดีมีการศึกษา แต่ท่าทางลอกแลกหลุกหลิก เอาแน่เอานอนอะไรไม่ได้สักอย่าง จึงถูกเข้าใจอะไรผิดๆไปเสียหมด
– Shangguan Yunzhu (รับบท Mrs. Hua) นักแสดงหญิงยอดฝีมือ เป็นตำนานตั้งแต่ Spring River Flows East (1947) ตามด้วย Myriad of Lights (1948), Crows and Sparrows (1949), Stage Sisters (1965) ฯ เพราะสัมพันธ์ชู้สาวกับเหมาเจ๋อตุง ถูกนางอิจฉาภรรยาคนที่สี่ Jiang Qing ทรมานทุบตีในช่วง Cultural Revolution จนตัดสินใจฆ่าตัวตาย, ความงามของเธอช่างเป็นที่น่าหลงใหล พยายามทุกอย่างเพื่อช่วยสามี แต่ถูกลวงล่อหลอกเกือบเสียตัว แต่ศักดิ์ศรีความเป็นหญิง ‘ฆ่าได้หยามไม่ได้’ นั่นทำให้เธอกลายเป็นอีกตำนานค้างฟ้า!
ฯลฯ

ถ่ายภาพโดย Miao Zhenhua และ Hu Zhenhua,

เนื่องจากเรื่องราวส่วนใหญ่เวียนวนอยู่ในอพาร์ทเม้นท์ เลยมีการจำลองสร้างฉากขึ้นที่สตูดิโอ ความสูงสามชั้น (ดาดฟ้า-ชั้นบน-ชั้นล่าง) ด้านหนึ่งสามารถเปิดออก เพื่อให้สามารถเคลื่อนกล้องถ่ายทำขึ้น-ลง จากชั้นบน-ล่าง

แทบทุกช็อตต้องมีตัวละครและคู่สนทนา (กล่าวคือมักมีอย่างน้อย 2 คนปรากฎในช็อตเดียว) ไม่ใช่ลักษณะคนหนึ่งพูดตัดสลับอีกคนรับฟัง ด้วยเหตุนี้จึงพบเห็นระยะภาพ Medium-Long Shot ไม่ก็ Long Shot ยัดเยียดนักแสดงหลายๆคนเข้าไปในเฟรมให้หมด นอกเสียจากจะมุ่งเน้นย้ำ ให้ความสำคัญกับการสนทนานั้นจริงๆ ถึงเป็นภาพระยะ Medium Shot ตัดสลับไปมาระหว่างสองตัวละคร

มุมกล้องก้ม-เงย มีความโดดเด่นชัดเจนมากๆ, อยากช็อตนี้เพื่อเป็นการวางอำนาจบาดใหญ่ของ Mr. Hou ผู้เป็นเจ้าของอพาร์ทเมนท์คนปัจจุบัน อาศัยอยู่ชั้นบน เสื้อผ้าเครื่องประดับแต่งเต็มยศ ยืนตระหง่าน มุมกล้องถ่ายเงยขึ้น สำแดงบารมี ยศศักดิ์ศรี สูงส่งล้นฟ้า ไม่มีใครสามารถทำอะไรข้าได้!

ตรงกันข้ามกับผู้อยู่อาศัย ประชาชนตาดำๆผู้แสนตกต่ำ มักก้มหัว แต่งตัวซอมซ่ออยู่ชั้นล่างของอพาร์ทเม้นท์ ถ่ายมุมก้มจากชั้นบนลงมา แม้มีพวกมากกว่าแต่กลับไม่กล้าครุ่นคิดทำอะไร เกรงกลัวอำนาจบารมีเสียอย่างนั้น มันใช่เรื่องที่ไหน!

ลำดับภาพ… ไม่มีใครดิต, หนังดำเนินเรื่องโดยมีอพาร์ทเม้นท์หลังนี้เป็นจุดหมุน ผ่านสี่กลุ่มตัวละคร ประกอบด้วย
– Mr. Hou เจ้าของอพาร์ทเม้นท์คนปัจจุบัน
– Mr. Hua และ Mrs. Hua
– Little Broadcast/Mr. Xiao และ Mrs. Xiao
– Mr. Kong เจ้าของอพาร์ทเม้นท์คนก่อน

ซึ่งการลำดับเรื่องราวจะประกอบด้วย
– อารัมบท, ทุกคนอยู่ในอพาร์ทเม้นท์หลังนี้ รับล่วงรู้แผนการของ Mr. Hou ที่จะขายต่อให้เจ้าของใหม่
– องก์หนึ่ง, แนะนำเบื้องหลัง พื้นเพ ให้เวลากลุ่มใครกลุ่มมัน ดิ้นรนเอาตัวรอดด้วนตนเอง
– องก์สอง, แต่ละกลุ่มตัวละครจะเริ่มพูดคุยสนทนาสลับกันไปมา กระนั้นยังมีความตัวใครตัวมัน ขอเอาตนเองรอดไว้ก่อน
– องก์สาม, เมื่อทุกกลุ่มต่างประสบปัญหาของตนเองจนไม่สามารถแก้ไขได้ เป็นเหตุให้ต้องหันหน้าจับมือร่วมกัน ถึงสามารถฟันฝ่าอุปสรรคต่างๆไปได้
– ปัจฉิมบท, วันปีใหม่ เฉลิมฉลองชัยชนะความสำเร็จ

เพลงประกอบโดย Wang Yunjie ได้ยินขณะ Opening/Closing Credit และเด็กๆขับร้องเพลงเท่านั้น คงเพราะไม่ต้องการให้เสียงเพลงขัดจังหวะพูดคุยสนทนา (ที่มีตลอดทั้งเรื่อง) ดูแล้วก็ไม่มีความจำเป็นต้องแต่งเติม สร้างสรรค์อารมณ์ประกอบใดๆ (คือแค่คุยกัน ก็บีบเค้นคั้นอารมณ์ ความสมจริงได้มากๆแล้ว)

เปรียบอพาร์ทเมนท์หลังนี้ได้กับประเทศจีน ยุคสมัยหลังสงคราม Second Sino-Japanese War ที่อำนาจการปกครองยังอยู่ในมือของรัฐบาลก๊กมินตั๋น เจ้าของห้องเช่า Mr. Kong แทนด้วยท่านผู้นำเจียงไคเช็ก (พบเห็นรูปภาพแขวนอยู่ในห้อง) ชื่นชอบวางอำนาจบาดใหญ่ เต็มไปด้วยจิตใจคอรัปชั่นคดโกงกิน แถมวางแผนขายประเทศให้ชาติตะวันตก และสมาชิกผู้เช่าอาศัยก็คือประชาชนตาดำๆ ถูกกดขี่ข่มเหงขับไล่ที่ทาง แล้วนี่ฉันจะไปหาบ้านหลังไหนซุกหัวนอน

Crows and Sparrows คือเรื่องราวการต่อสู้ของสามัญชนคนชั้นล่าง แม้ไร้ซึ่งอำนาจบารมี เงินทอง ยศศักดิ์ศรี เมื่อได้รับการปฏิบัติอย่างเอารัดเอาเปรียบ ถูกกดขี่ข่มเหงจากคนชั้นสูง เจ้าของอพาร์ทเมนท์หลังนี้ ถ้าพวกเราร่วมแรงร่วมใจต่อสู้ขัดขืนอย่างหนักแน่นเด็ดเดี่ยว ก็ไม่มีอะไรต้องหวาดหวั่นสะพรึงกลัวเกรง ย่อมสามารถขับไล่ผลักไสส่ง และหวนกลับมาครอบครองเป็นเจ้าของผืนแผ่นดินแดนนี้โดยชอบธรรม

อุดมการณ์ของพรรคคอมมิวนิสต์ หรือเรียกว่า ‘เผด็จการโดยชนชั้นกรรมาชีพ’ มุ่งหมายเพื่อสร้างความเสมอภาคทางชนชั้น ไม่ยินยอมรับอภิสิทธิ์ชนสูง-ต่ำ ต่อให้ฐานะรวย-จน ย่อมมีความเท่าเทียม ทุกคนร่วมกันทำงานเพื่อเป้าหมายหนึ่งเดียว พัฒนาความเจริญก้าวหน้าของประเทศชาติเหนืออารยะอื่น

การรวมตัวของสมาชิกผู้อยู่อาศัย เพื่อต่อสู้เอาชนะ/ล้มอำนาจเจ้าของอพาร์ทเม้นท์ นี่คืออุดมการณ์พรรคคอมมิวนิสต์ เผด็จการโดยชนชั้นกรรมาชีพ ซึ่งมีใจความชักชวนเชื่อ ปลูกฝังทัศนคติเสมอภาคเท่าเทียม กล้าลุกฮือขึ้นเผชิญหน้าความคอรัปชั่น ไม่หวาดกลัวเกรงต่อการใช้อำนาจในทางที่ผิด

Zheng Junli แม้จะเป็นผู้กำกับซ้ายจัด ส่งเสริมสนับสนุนพรรคคอมมิวนิสต์อย่างเต็มที่ แต่ผลงานหลังจากนี้กลับเลือกเส้นทางเดินผิด นำเสนอประเด็นละเอียดอ่อน ‘ความเป็นจริง’ ของสังคม ทำให้ผลงานหลายเรื่องถูกแบนห้ามฉาย ตัวเขาถูกเพ่งเล็งอย่างหนัก แม้จะพยายามแก้ตัวแต่ก็ไม่เป็นผล ถูกจับกุมคุมขังในช่วง Cultural Revolution และเสียชีวิตในคุกปี 1969 ช่างเป็นความอัปยศ น่าเศร้าสลดเสียจริง!

แม้จำต้องเก็บดองหนังไว้หนึ่งปีเต็มหลังสร้างเสร็จ ออกฉาย 1949 ภายหลังชัยชนะของพรรคคอมมิวนิสต์จีน สามารถขับไล่รัฐบาลก๊กมินตั๋นออกนอกประเทศสำเร็จ ได้รับเสียงตอบรับดีเยี่ยมล้นหลาม สนองอุดมการณ์พรรคอย่างสมบูรณ์แบบ

ส่วนตัวค่อนข้างชื่นชอบหนังเรื่อง ประทับใจการแสดงดราม่าอันเข้มข้นของทุกนักแสดง แม้สาระใจความชักชวนเชื่อ ก็ไม่ทำให้อถรรสรับชมลดน้อยถดถอยลงไปเลย

แนะนำคอหนังดราม่าสัญชาติจีน ใจความชักชวนเชื่อพรรคคอมมิวนิสต์ บันทึกบรรยากาศ/อารมณ์ความรู้สึกของประชาชนยุคสมัยนั้น, แฟนๆผู้กำกับ Zheng Junli และนักแสดงอมตะอย่าง Zhao Dan, Huang Zongwing, Shangguan Yunzhu ไม่ควรพลาด

จัดเรต 15+ กับดราม่าอันเข้มข้นรุนแรง

คำโปรย | Crows and Sparrows ภาพยนตร์ชวนเชื่อที่รวมพลังการแสดงได้โดดเด่น ผ่านไดเรคชั่นชั้นเลิศของผู้กำกับ Zheng Junli
คุณภาพ | ยอดเยี่ยม
ส่วนตัว | ชื่นชอบ