Grave of the Fireflies (1988) 
: Isao Takahata ♥♥♥♥
หิ่งห้อยเรืองแสงด้วย 2 เหตุผล 1) ล่อลวงเหยื่อจับกิน 2) หาคู่ผสมพันธุ์ กับภาพยนตร์อนิเมชั่นเรื่องนี้ได้สร้างอีกเหตุผล เป็นสัตว์สัญลักษณ์แทนความหมายของ ‘การมีชีวิต’ ผลงานจาก Isao Takahata หนึ่งในผู้ก่อตั้งสตูดิโอลิจิบลี เตรียมทิชชู่ไว้ให้พร้อม, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
Hotaru no haka (Hotaru แปลว่าหิ่งห้อย, Haka แปลว่าสุสาน) เป็นภาพยนตร์อนิเมชั่นเรื่องต้องห้ามของผมมาแสนนาน เคยรับชมครั้งหนึ่งเมื่อหลายสิบปีก่อนแล้วตั้งใจว่าจะไม่หยิบขึ้นมาดูอีก จำได้ว่าตอนนั้นร้องไห้หนักมาก ทุกข์ทรมานแบบกินไม่ได้นอนไม่หลับอยู่เป็นวัน จึงขึ้น blacklist ไว้เพราะไม่อยากให้ตัวเองตกอยู่ในสภาวะหดหู่ระดับนั้นอีก
รับชมครั้งนี้ตระเตรียมใจไว้อย่างมาก ถึงไม่ได้เตรียมทิชชู่แต่ทำสมาธิรวบรวมสติ พยายามไม่ให้ตัวเองปลดปล่อยอารมณ์ล่องลอยตามอนิเมะไป ก็พบว่าสามารถดูจนจบได้โดยไม่ร้องไห้ แต่ก็ซึมหนักมาก ตั้งใจว่าชาตินี้จะไม่หยิบกลับขึ้นมาดูอีกแล้ว
คำถามที่เกิดขึ้นหลังดูจบ อนิเมชั่นเรื่องนี้สร้างขึ้นเพื่ออะไร? นำเสนอภาพเหตุการณ์จริง? ต่อต้านสงคราม? ความรับผิดชอบของสังคม? ความเห็นแก่ตัวของมนุษย์? แล้วมันจำเป็นต้องให้เกิดความหดหู่ ร้องไห้หนักมากขนาดนั้นด้วยเหรอ?
คำตอบหนึ่งที่ผมคิดได้คือ ผู้กำกับไม่ได้สร้างสุสานหิ่งห้อยให้ใครร้องไห้ แต่เป็นปฏิกิริยาของผู้ชมที่แตกต่างออกไป ขึ้นอยู่กับจิตสำนึกของแต่ละคน จะสะท้อนความรู้สึกที่อยู่ภายในออกมาได้มากน้อยแค่ไหน, ลองถามตัวเองนะครับ ถ้าคุณดูอนิเมะเรื่องนี้แล้วร้องไห้ เพราะอะไร? รู้สึกรันทดในชีวิตของสองพี่น้อง? เจ็บปวดแทนความไร้เดียงสา? เกลียดสงคราม? ความรู้สึกเหล่านี้ เป็นการแสดงทัศนะ แนวคิด และความเชื่อของเราในเรื่องลักษณะนี้
ดัดแปลงจากเรื่องสั้น Hotaru no Haka ความยาว 15 หน้า เป็นกึ่งอัตชีวประวัติของผู้เขียน Akiyuki Nosaka ตีพิมพ์ลงในนิตยสารรายเดือน Ōru Yomimono ปี 1967 และวางขายเป็นเล่มปีถัดมา
Nosaka เกิดวันที่ 10 ตุลาคม 1930 ที่เมือง Kamakura, Kanagawa เป็นลูกของผู้ช่วยผู้ว่าการเมือง Niigata มีพี่สาวที่เสียชีวิตไปแล้ว และน้องสาวอีกคนอาศัยอยู่กับครอบครัวบุญธรรมที่เมือง Kobe, ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ระเบิดลงทำให้สูญเสียบ้านและพ่อแม่บุญธรรม ทำให้ต้องออกเร่ร่อนหาทางเอาตัวรอดกันเอง ต่อมาน้องสาวเสียชีวิตเพราะเป็นโรคขาดสารอาหาร
Hotaru no haka เป็นเรื่องสั้นที่เขียนขึ้นจากประสบการณ์ตรงของ Nosaka มองได้เป็นการสารภาพบาป/ขอโทษน้องสาวที่เสียชีวิต เพราะความเห็นแก่ตัวของตนในตอนนั้น เคยให้สัมภาษณ์ว่า เมื่อตนได้อาหารมาก็จะกินก่อนไม่สนน้อง เหลือเท่าไหร่ถึงค่อยนำมาให้ รู้ตัวว่าน้องไม่สบายหนักก็สายเกินไปแล้ว, หลังน้องสาวเสียชีวิต Nosaka ถูกส่งไปอยู่ในสถานเลี้ยงเด็กกำพร้าถึงสองปี หลังจากนั้นครอบครัวแท้ๆจึงกลับมารับไปอยู่ด้วยกัน
Isao Takahata ผู้กำกับ/อนิเมเตอร์/โปรดิวเซอร์/นักเขียนบทสัญชาติญี่ปุ่น เกิดวันที่ 29 ตุลาคม 1935 ที่เมือง Ujiyamada (ปัจจุบันคือ Ise) มีพี่น้องทั้งหมด 7 คน อาศัยอยู่ที่เมือง Okayama City, ตอนอายุ 9 ขวบในชุดนอนเท้าเปล่ากับพี่สาวคนหนึ่ง วิ่งหนีเครื่องบินทิ้งระเบิดเข้าหลุมหลบภัย เห็นเมืองบ้านเกิดกำลังลุกไหม้เป็นไฟ ‘We were lucky to make it out alive,’ โชคดีไม่มีใครในครอบครัวของเขาที่เสียชีวิต แต่เหตุการณ์นั้นได้เปลี่ยนบุคลิกของเขาไปโดยสิ้นเชิง
ช่วงทศวรรษที่ 70s – 80s มีความพยายามดัดแปลง Hotaru no haka เป็นภาพยนตร์ (Live-Action) มาสักพักใหญ่แล้ว แต่ Nosaka ไม่เคยมอบสิทธิ์ดัดแปลงให้ใคร เพราะรู้สึกว่าไม่มีทางที่หนังคนแสดงจะสามารถนำเสนอฉากสงครามออกมาได้ใกล้เคียงกับความจริง จนได้พบกับ Isao Takahata ที่ทั้งสองต่างมีชีวิตวัยเด็กผ่านประสบการณ์อันเลวร้ายในสงครามโลกครั้งที่ 2 มาคล้ายๆกัน และได้เสนอเพื่อสร้างเป็นภาพยนตร์อนิเมชั่น หลังจากได้เห็น Storyboard เกิดความประทับใจอย่างยิ่ง จึงได้ยินยอมมอบลิขสิทธิ์และให้อิสระเต็มที่ในการดัดแปลง
Takahata สามารถสรรหาทุนสร้างให้กับ Hotaru no haka ได้ไม่ยาก (เพราะมีผู้จัดจำหน่ายหลายรายให้ความสนใจ) ผิดกับ Hayao Miyazaki ที่ขณะนั้นกำลังต้องการสร้าง My Neighbor Totoro แต่กลับไม่สามารถหานายทุนสนับสนุน พวกเขาเลยตกลงร่วมกันหารสอง สร้างอนิเมชั่นสองเรื่องนี้ขึ้นพร้อมกันเป็น Double Feature แถมออกฉายวันเดียวกัน, แต่กลายเป็นว่า My Neighbor Totoro ประสบความสำเร็จล้นหลาม จนไม่มีใครตอนนั้นพูดถึง Hotaru no haka แม้แต่น้อย
ผมเคยรับชมผลงานของ Isao Takahata มาก็หลายเรื่อง อาทิ Only Yesterday (1991), Pom Poko (1994), The Tale of Princess Kaguya (2013) ฯ ว่ากันตามตรงในแง่ศิลปะและความสร้างสรรค์เฉพาะทางเหนือกว่า Miyazaki อย่างมาก แต่เพราะ Takahata ขาดสิ่งที่เรียกว่า ‘เอกลักษณ์’ ส่วนตัวที่โดดเด่นเป็นของตัวเอง จึงทำให้มักจะถูกมองข้ามไม่ได้รับการพูดถึงเสียเท่าไหร่, อย่าง My Neighbor Totoro กับ Hotaru no haka สอง Masterpiece ที่ออกฉายวันเดียวกัน แต่มีทุกสิ่งอย่างตรงข้ามกันโดยสิ้นเชิง ระหว่างสดใสร่าเริงสุดๆ กับหดหู่ทุกข์ทรมานผุดๆ ผู้ชมทั่วไปส่วนใหญ่ต้องเลือกแบบแรกทั้งนั้น แล้วมันจะเหลือสักเท่าไหร่ให้กับเรื่องหลัง
ถือเป็นเรื่องน่าเสียดายที่ Takahata เป็นได้เพียงเงาของ Miyazaki ทั้งๆที่ทั้งคู่ควรเป็นแบบ Charlie Chaplin กับ Buster Keaton หรือ François Truffaut กับ Jean-Luc Godard ฯ ที่ถือว่าเป็นสองอัจฉริยะในวงการแห่งยุค, กระนั้น Takahata ก็ไม่ได้เดือดเนื้อร้อนตัวอะไร เพราะทั้งสองเป็นเพื่อนสนิทกันมานาน ก่อตั้งสตูดิโอจิบลีร่วมกัน มันจึงไม่ใช่เรื่องสำคัญที่ใครจะเด่นกว่า, ถ้าคุณเป็นคออนิเมชั่นของญี่ปุ่น ยังไงจดจำชื่อของ Isao Takahata ไว้ด้วยนะครับ เพราะผมมองว่า ถ้าไม่มี Takahata ก็จะไม่มี Miyazaki (แต่ไม่มี Miyazaki ยังจะมี Takahata นะครับ)
เรื่องราวเริ่มที่สถานีรถไฟ Sannomiya, Nunobiki-chō วันที่ 21 กันยายน 1945 เด็กชาย Seita ในสภาพขาดอาหารกำลังจะตาย เมื่อวิญญาณออกจากร่างได้พบกับน้องสาว Setsuko ที่ก็เป็นวิญญาณเช่นกันท่ามกลางฝูงหิ่งห้อย พวกเขาเดินขึ้นรถไฟแห่งกาลเวลาย้อนอดีต (Flashback) เริ่มต้นที่เมือง Kobe ช่วงวันที่ 16–17 มีนาคม 1945
Seita (พากย์เสียงโดย Tsutomu Tatsumi) เด็กชายอายุ 14 ปี พอจะรู้เดียงสาแต่ยังไม่รู้จักคำว่าหน้าที่และความรับผิดชอบ, จริงอยู่เขาดูแลน้องสาวเป็นอย่างดี แต่ก็มีหลายครั้งที่ไม่เข้าใจ ไม่รู้ต้องทำอะไร เพราะวุฒิภาวะยังไม่พอ จึงยังขาดวิจารณญาณ ประสบการณ์อีกมากที่ต้องเรียนรู้
Setsuko (พากย์เสียงโดย Ayano Shiraishi) น้องสาวอายุ 4 ขวบ ยังเต็มไปด้วยความไร้เดียงสาอ่อนต่อโลก ไม่ค่อยเข้าใจวิถีของชีวิตเท่าไหร่ แต่มันเหมือนว่าเด็กสาวจะค่อยๆโตขึ้นเรื่อยๆ เมื่อเธอรับรู้ว่าแม่เสียชีวิตไปแล้ว และกำลังฝังศพให้หิ่งห้อย นั่นเป็นสิ่งที่แม้แต่พี่ชายก็ยังคิดไม่ถึง
เกร็ด: กล่องลูกกวาดของ Setsuko ผลิตโดย Sakuma Confectionary Company บริษัทนี้จริงๆตั้งขึ้นปี 1949 (หลังสงครามโลก) ตอนอนิเมะฉายได้ความนิยมมียอดขายเพิ่มขึ้นอย่างมาก ถึงขนาดต้องออก Limited Edition ที่มีลวดลายเดียวกันออกขาย, มีคนรีวิวใน pantip ที่เคยลองไปซื้อกินแล้วบอกว่า รสชาติงั้นๆ ไม่อร่อยเลย!
วิสัยทัศน์ของ Takahata ต้องยกย่องเลยว่ามีความลึกล้ำมาก ใช้มุมมองของ Seita เล่าเรื่องผ่านโลกหลังความตายคู่ขนานกับโลกความจริง ซึ่งวิธีสังเกตคือโทนสีของภาพจะเป็นสีส้มแดง (เหมือนสีของเพลิงไฟ/หิ่งห้อย, เป็นสีที่แทนด้วยการจบสิ้น มอดไหม้มลายเป็นเถ้าถ่าน) ผิดแปลกจากสีสันปกติทั่วไป และเสื้อผ้า กล่องขนมที่มีสภาพยับเยิน จะกลับมาสะอาดใหม่เอี่ยม (เพราะพวกเขาได้เสียชีวิตไปแล้ว)
เราจะเห็นการเฟดสลับไปมาระหว่าง โลกวิญญาณกับโลกความจริง(ในความทรงจำ) อยู่หลายครั้ง, อย่างช็อตนี้ วิญญาณของทั้งสองมองลงไปในโลกความจริง
อนิเมชั่นในส่วนของการทิ้งระเบิดมีความลื่นไหลลงตัวมาก วาดกำกับโดย Yoshifumi Kondou อนิเมเตอร์ในตำนานที่เสียชีวิตก่อนวัยอันควร ว่ากันว่าเพราะโหมงานหนังจนทำให้ Hayao Miyazaki เกิดความหวาดกลัวว่าตัวเองจะมีชะตากรรมแบบนั้น จนประกาศรีไทร์ครั้งแรกเมื่อปี 1998 (ซึ่งพอ Miyazaki กลับมาทำงานต่อ เขาก็ไม่โหมงานหนักเท่าแต่ก่อนอีกต่อไป)
ระหว่างที่ผมหาข้อมูลหนัง มีนักวิจารณ์คนหนึ่งเปรียบเทียบภาพพื้นหลังของหนัง มีความคล้ายกับภาพวาดของ Utagawa Hiroshige จิตรกรเอกของประเทศญี่ปุ่นในศตวรรษที่ 17 ผู้เชี่ยวชาญทางการสร้างภาพพิมพ์แกะไม้ (woodcut) ในยุคสมัย ‘ukiyo-e’ ที่มีลักษณะเป็นภาพภูมิทัศน์ อ้างอิงจากตำนานประวัติศาสตร์ การละคร และจากชีวิตความสนุก
ตัวอย่างผลงานของ Hiroshige (แต่ผมว่าก็ไม่คล้ายเท่าไหร่นะ)
พื้นหลังสวยๆ เห็นว่ามีนักวาด Background Art ถึง 4 คน ซึ่งจะมีสไตล์แตกต่างกัน, ฉากนี้มีพื้นหลังคล้ายภาพวาดของ J. M. W. Turner อย่างมาก โทนสีน้ำตาลให้ความรู้สึกหดหู่สิ้นหวัง ช็อตนี้เหมือนโลกยุคหลังการล่มสลาย (Post-Apocalypse)
ฉากริมชายหาด เป็นสถานที่จุดเชื่อมระหว่างความเป็น/ความตาย, โทนสีน้ำเงิน มีความสว่างสดใส สบายตา (ภูเขายังสีฟ้า), เมฆแทนจิตวิทยาของตัวละคร มีปริมาณมากคือสับสนอลม่านมาก (แต่ยังไม่ถึงขั้นกลายเป็นพายุ ฟ้าฝน มืดดำ)
สิ่งที่ยากและเยอะที่สุดในการทำอนิเมชั่นเรื่องนี้คือ หิ่งห้อย ส่วนใหญ่เราจึงเห็นเป็นแค่แสงสีส้มๆแดงเป็นดวงเล็กใหญ่ การกระพริบใช้การไล่เฉดสีความเข้ม (สังเกตว่าถ้าหิ่งห้อยอยู่ใกล้ๆ จะเบลอมีขนาดใหญ่ ส่วนที่อยู่ไกลจะขนาดเล็กคมชัด) นี่ถือเป็นกระบวนการที่มีความวุ่นวายและเสียเวลามาก แต่ก็สามารถวาดแยกบนเซลได้ ไม่ต้องซ้อนทับพื้นหลัง
ช่วงท้ายหลังจากที่ Setsuko เสียชีวิต จะมีการประมวลภาพเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับเธอ (ตอนที่พี่ไม่อยู่ จึงไม่รู้ไม่เห็น) นี่ถือเป็นในความทรงจำของเด็กหญิง ที่แสดงให้พี่เห็นหลังความตาย (เพราะหนังทั้งเรื่องเล่าย้อนอดีตในมุมมองของพี่ Seita เว้นแต่ช่วงนี้ที่เป็นของ Setsuko)
ตอนจบช็อตสุดท้าย มันแปลกพิลึก ไฉนญี่ปุ่นที่ถูกทำลายราบเรียบเป็นหน้ากลอง กลับมีตึกสูง … นั่นเพราะเป็นการกระโดดตัดข้ามเวลามา ณ ปัจจุบัน มีนัยยะถึงวิญญาณของทั้งสองยังคงล่องลอยอยู่บนโลกใบนี้ เฝ้ามองโลกที่เปลี่ยนไป (แต่พวกเขาไม่เปลี่ยนแปลง)
(สองช็อตนี้ถือว่ามีความคล้ายกันอยู่นะครับ)
เพลงประกอบโดย Michio Mamiya นักประพันธ์เพลงชื่อดังชาวญี่ปุ่น ผู้มีความเชี่ยวชาญดนตรี Baroque และ Classical, ไม่แน่ใจว่านี่คือผลงานเพลงประกอบภาพยนตร์เรื่องเดียวเลยหรือเปล่า เพราะส่วนใหญ่มักจะประพันธ์ Orchestra, Chamber & Choral Music ฯ แนวดนตรีคลาสสิกเสียมากกว่า
บทเพลงมีความหลากหลายเสียจนฟังไม่ติดหู (ยกเว้นคนฟังบ่อยๆคงจำได้) Main Theme ใช้เสียงเครื่องดนตรี ..(ไม่แน่ใจว่า Xylophone หรือเปล่า).. เหมือนเสียงของเด็กน้อยวิ่งเล่นอยู่บนสนามหญ้า/หิ่งห้อยที่โบยบินเหมือนแสงดาวส่องประกาย, นี่เป็นบทเพลงที่เต็มไปด้วยเจ็บปวด โศกเศร้า สิ้นหวัง แต่ก็มีประกายความหวังเล็กๆ ที่เสมือนแสงไฟนำทาง สู่สถานที่ … แห่งหนใดมิทราบได้ (โลกหน้ากระมัง)
ส่วนบทเพลงอื่นๆ จะมีทั้งเสียงฟลุต, ฮาร์พซิคอร์ด, ออร์แกน ฯ ซึ่งล้วนเป็นเครื่องดนตรีประกอบสไตล์ Baroque ที่คนส่วนใหญ่อาจไม่คุ้นหูเท่าไหร่ ซึ่งสัมผัสของบทเพลงเหล่านี้ เพื่อสร้างความหดหู่ โหยหวน ซึมเศร้าหมอง ฯ เสียงฮาร์พซิคอร์คจะให้สัมผัสคล้ายกับไวโอลิน คือแหลมเสียดแทงเจ็บปวดรวดร้าว, ส่วนฟลุตเครื่องเป่าจะรู้สึกล่องลอย เปรียบได้กับจิตวิญญาณที่โบยบินออกจากร่างไป
ลักษณะเด่นของดนตรี Baroque คือการทำให้เกิด ‘ความตัดกัน’ (Contrasting) เช่น ในด้านความเร็ว-ความช้า, ความดัง-ความค่อย ฯ ซึ่งสะท้อนกับการเล่าเรื่องที่จะมีทั้งช่วงเร็ว-ช่วงช้า, อนิเมชั่นเคลื่อนไหวรวดเร็ว (ช่วงสงคราม) – ค่อยๆเคลื่อนไหว (หลังสงคราม), กลางวัน-กลางคืน, พี่-น้อง ฯ
เพราะความที่แต่ละบทเพลงไม่ค่อยมีความคล้ายคลึงกันเท่าไหร่ จึงขาดจุดเชื่อมความต่อเนื่อง, เหมือนว่าแต่ละบทเพลงสร้างขึ้นเพื่อ Expression แสดงออกทางอารมณ์ของฉากนั้นๆ นี่ทำให้ฉากที่มีเรื่องราวสร้างความเจ็บปวดร้าวในใจผู้ชม เสียงดนตรีจะเหมือนตัวเร่งปฏิกิริยาให้รุนแรงขึ้น เกิดอาการสะอื้น ร่ำไห้ หลั่งน้ำตา
Hotaru no haka เป็นภาพยนตร์อนิเมชั่นที่เปรียบเสมือน ‘ประสบการณ์ชีวิต’ ที่ใช้การกำกับความคิด/อารมณ์ของผู้ชมให้เกิดปฏิกิริยาความรู้สึกตอบสนองบางอย่าง, ที่ผมอธิบายไปตั้งแต่ต้น ผู้กำกับไม่ได้ต้องการให้อนิเมะเรื่องนี้เป็นแนว Tearjerker แต่เพราะประสาทสัมผัสรับรู้ของคนส่วนใหญ่ มิอาจสกัดกั้น หักห้าม มิให้ในใจปฏิเสธความเจ็บปวดทุกข์ทรมานที่เกิดขึ้นพบเห็นได้ ราวกับว่าตนเองเคยประสบพบเจอเป็นแบบเดียวกับพวกเขา … พวกเราสมัยนี้คงไม่มีใครเคยผ่านสงครามลักษณะนี้มาแน่ จะไปรับรู้เข้าใจความรู้สึกของคนเหล่านั้นได้ยังไง แต่เพราะอนิเมชั่นเรื่องนี้ได้ทำให้เสมือนได้รับประสบการณ์ตรง จึงเกิดความเข้าใจเหมือนพวกเขาที่อยู่ในเหตุการณ์จริงนั้นมา
ผลลัพท์ของประสบการณ์ ก่อให้เกิดความรู้สึกเจ็บปวด ต่อต้าน รับไม่ได้กับสิ่งที่เกิดขึ้น นี่ล้วนทำให้ผู้ชมรวมทั้งนักวิจารณ์ มองอนิเมชั่นเรื่องนี้ว่าเป็นแนวต่อต้านสงคราม (anti-war) เพราะนำเสนอผลกระทบที่เกิดขึ้นกับผู้คนและสังคมในยุคสมัยนั้น, แต่ไม่ใช่เลยนะครับ ผู้กำกับเองก็เคยออกมาพูดว่าไม่ได้มีความต้องการเช่นนั้นแม้แต่น้อย
“The film focuses its attention almost entirely on the personal tragedies that war gives rise to, rather than seeking to glamorize it as a heroic struggle between competing nations. It emphasizes that war is society’s failure to perform its most important duty: to protect its own people.”
นี่ต้องย้อนไปตอนที่ Akiyuki Nosaka เขียนเรื่องสั้นนี้ตอนปี 1967 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เศรษฐกิจญี่ปุ่นกำลังพัฒนาเติบโตอย่างรวดเร็ว เขารู้สึกว่ายุคสมัยนี้มีความแปลกแตกต่างจากสมัยก่อนมาก ‘the real spirit of humanity was different’ จึงมีความต้องการสร้างภาพลักษณ์ของ ‘idealized humanity’ มนุษยชาติในอุดมคติ ระหว่างพี่ชายกับน้องสาว หรือขั้นสูงสุดผู้ชายกับผู้หญิง ผ่านสังคมที่ผู้อ่านมองเห็นว่าไม่น่าอภิรมย์แม้แต่น้อย
ดังนั้นใจความของอนิเมชั่นเรื่องนี้ จึงเป็นการสะท้อนภาพของสังคมต่อผลกระทบจากสงคราม, เด็กชายหญิงไม่มีบ้านอยู่อาศัย พวกเขาได้พบกับ
– ป้าปากดี ชอบพูดจาดูถูก รู้สึกพวกเขาเป็นภาระ
– ถูกจับได้ว่าขโมยพืชผักผลไม้ ทำร้ายร่างกายแบบไม่ใยดี
– ผู้ใหญ่ที่สนแต่เรื่องของตนเอง ไร้น้ำใจ ไม่คิดแบ่งปันช่วยเหลือผู้อื่น
ฯลฯ
คงมีหลายคนคิดว่า มันก็เป็นความผิดของเด็กๆส่วนหนึ่งที่มี Ego, Pride, ศักดิ์ศรีสูงเกินไป ถ้าเพียงพวกเขายอมก้มหัวอดทนต่อความยากลำบากเสียเล็กน้อย พูดขอโทษป้าปากเสียก็คงไม่ต้องอดตาย … แต่นั่นไม่ใช่ประเด็นของเรื่องนี้นะครับ เพราะสองตัวละครพี่น้องเป็นตัวแทนของคนทั่วๆไป ชาย/หญิง ที่ได้พบเจอกับสังคมที่ไม่ยอมรับ ปฏิบัติต่อพวกเขาเหมือนเป็นคนนอก แปลกแยก ไม่แยแสสนใจ ฯ จึงเป็นไปไม่ได้ที่พวกเขาจะฝืนทนต่อคนที่ปฏิเสธจากใจ
ผลกระทบของสงครามที่ร้ายแรงที่สุด คือการเปลี่ยนไปของจิตวิญญาณ/จิตใจของมนุษย์, ผมได้เขียนไว้ใน In this Corner of the World (2016) สงครามเป็นช่วงเวลาพิสูจน์คุณค่าของมนุษย์ กับเด็กสองคนนี้ถือว่าเป็นผู้อาภัพโชคร้าย พวกเขาไม่เจอคนที่มีน้ำใจมากพอจะให้การช่วยเหลือ พบแต่คนเห็นแก่ตัวไม่สนผู้อื่น ทำให้ต้องดิ้นรนหาทางเอาตัวรอดด้วยตนเอง ซึ่งก็แน่ละเป็นไปไม่ได้อยู่แล้ว!
ยุคสมัยนี้เราอาจจะคิด/มองเห็น/รู้สึกได้ว่า สังคมได้ทำร้ายเด็กชายหญิงมากน้อยเพียงไหน แต่คอยดูเถอะครับเอาเข้าจริงๆ เมื่อเจอเรื่องลักษณะนี้เข้ากับตัว คนส่วนใหญ่ก็จะเป็นแบบผู้ใหญ่พวกนี้ที่ต้องเห็นแก่ตัวเองไว้ก่อน ‘แค่ฉันเองยังเอาตัวไม่รอด จะให้ไปช่วยคนอื่นได้อย่างไร’
ประโยชน์ของหิ่งห้อยในสายตามนุษย์ มีเพียงส่องแสงเพิ่มความสวยงามให้กับธรรมชาติ แต่อายุไขมันไม่นานก็ตายไป เปรียบได้กับชีวิตของมนุษย์ ที่ส่องแสงได้ไม่นาน (มีชีวิต) ก็ดับสูญ หลงเหลือเพียงจิตวิญญาณที่ยังคงล่องลอยวนเวียนอยู่บนโลกไปนี้ต่อไป
ส่วนตัวแค่ชอบอนิเมชั่นเรื่องนี้ ไม่สามารถทำใจให้หลงรักได้เพราะความหดหู่ เจ็บปวด ที่รุนแรงจนไม่คิดอยากต้องการรับชมภาพยนตร์เรื่องนี้อีก
– ประทับใจสุดคือ ตอนเคาะลูกอมผลไม้ชิ้นสุดท้าย และเอาน้ำใส่กินน้ำหวานได้อีก!
– ช็อคสุดคือตอน Setsuko กินดิน มันทำให้ป๊อปคอร์นขนมที่กำลังกินอยู่หมดรสชาติไปทันที
– หดหู่ที่สุดขณะ Setsuko กำลังฝังหิ่งห้อย เพราะมีนัยยะ แสงสว่างที่ดับลง=ชีวิตมนุษย์ที่ดับสูญ
“ต้องดูให้ได้ก่อนตาย” สักครั้งก็ยังดี ไม่ใช่เพื่อร้องไห้ฟูมฟายหรือให้ตัวเองรู้สึกซึมเศร้าหดหู่ แต่ขอให้จดจำพฤติกรรมแย่ๆของตัวละครต่างๆไว้ให้ดี แล้วตั้งปณิธาณว่าจะต้องไม่เป็นคนเห็นแก่ตัว ไม่สนผู้อื่นแบบนั้น สังคมที่ดีเราควรมีน้ำใจให้กัน เห็นแก่ตัวนั้นได้แต่ควรเผื่อแผ่ผู้อื่นบ้าง เพราะเมื่อใดที่เราเจอเข้ากับตัวจะได้ยังมีผู้สงสารให้การช่วยเหลือ
ถึงนี่เป็นอนิเมชั่นที่มีเด็กดำเนินเรื่อง แต่ไม่เหมาะกับนำไปให้เด็กเล็กดูนะครับ จัดเรต 15+ กับบรรยากาศและความตาย
Leave a Reply