
Wendy Hiller รับรู้ตัวว่ากำลังจะไปไหนจริงๆนะหรือ? บางครั้งฟากฝั่งฝันอาจไม่ใช่เป้าหมายปลายทางแท้จริง ทุกสิ่งอย่างล้วนขึ้นอยู่กับจิตใจของเราเอง, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
must see before die, must hear before die, must play before die
Wendy Hiller รับรู้ตัวว่ากำลังจะไปไหนจริงๆนะหรือ? บางครั้งฟากฝั่งฝันอาจไม่ใช่เป้าหมายปลายทางแท้จริง ทุกสิ่งอย่างล้วนขึ้นอยู่กับจิตใจของเราเอง, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
หนึ่งในภาพยนตร์ได้รับการยกย่อง “Best Iranian Film of all time” เรื่องราวของเด็กชาย Bashu หลบหนีสงคราม Iran–Iraq War (1980-88) จากทางตอนใต้มาถึงภาคเหนือของอิหร่าน พบเจอกลุ่มชาติพันธุ์ Gilak ที่แม้พูดคุยสื่อสารไม่รู้เรื่อง แต่ผู้ชมจักได้เรียนรู้จักสิ่งเรียกว่ามนุษยธรรม, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
วัวตัวเดียวทำเสียวทั้งหมู่บ้าน! การเสียชีวิตของมันสามารถสะท้อนจิตวิทยา แฝงปรัชญา ความเชื่อศรัทธา ศาสนา การเมือง เศรษฐกิจ สังคม ฯ ไม่ใช่แค่จุดเริ่มต้น Iranian New Wave แต่ต้องเรียกว่ามาสเตอร์พีซแห่งวงการภาพยนตร์, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
La Collectionneuse (แปลว่า The Collector) คือคำเรียกหญิงสาวที่ชื่นชอบสะสมแฟนหนุ่ม เก็บแต้มผู้ชายไม่เลือกหน้า แต่แท้จริงแล้วเธอเป็นเช่นนั้นหรือไหม? คว้ารางวัล Silver Bear: Extraordinary Jury Prize จากเทศกาลหนังเมือง Berlin, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ค่ำคืนวันคริสต์มาสกับ Maud (รับบทโดยสุดสวย Françoise Fabian) ที่แม้มีเพียงการพูดคุยสนทนา (All-Talk) กลับทำให้ Jean-Louis Trintignant ผู้เคร่งศาสนา ยึดถือมั่นในอุดมการณ์ กล้าลุกขึ้นมากระทำสิ่งบางสิ่งอย่างตอบสนองความต้องการของหัวใจ, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
หนึ่งในอนิเมชั่นงดงามที่สุดในโลก! วาดภาพสีน้ำมันด้วยมือ ทีละเฟรม ลงบนกระจก ด้วยสัมผัส Romantic Realism ดัดแปลงจากโคตรวรรณกรรมของ Ernest Hemingway คว้ารางวัล Oscar: Best Animated Short Film, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
จุดเริ่มต้นของคำว่า Cinéma Vérité (แปลว่า Cinema Truth) ทำการทดลองบันทึกบทสัมภาษณ์ผู้คนเดินไปมาตามท้องถนน เพียงตั้งคำถามถึงความสุข แต่พัฒนาสู่ความเป็นไปได้ไม่รู้จบของชีวิต สภาพสังคม สงคราม การเมืองฝรั่งเศสทศวรรษ 60s, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ชีวิตมันไม่ง่ายนะครับ! น่าจะเพราะพานผ่านอะไรๆมามาก ผู้สูงวัยจึงเต็มไปด้วยความดื้อรั้น เห็นแก่ตัว เอาแต่ใจ มองโลกในแง่ร้าย หมกมุ่นครุ่นยึดติดกับหลายๆสิ่งอย่าง หรือคือฉันไม่อยากตาย แต่ถ้าเราสามารถปล่อยละวาง ยินยอมรับสภาพความจริง ใช้เวลาที่หลงเหลืออย่างคุ้มค่า เมื่อนั่นบั้นปลายชีวิตถึงพบความเรียบง่าย พร้อมจากโลกนี้ไปสู่สุขคติ, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
มนุษย์สามารถก้าวข้ามผ่านช่วงเวลาแห่งการสูญเสีย ก็ต่อเมื่อได้รับเรียนรู้ เปิดมุมมอง พบเห็นโลกทัศน์ใหม่ๆ ทำความเข้าใจอีกด้านหนึ่งของชีวิต จักสามารถปล่อยละวางความหมกมุ่นยึดติด และระบายสิ่งอึดอัดอั้นภายในออกมา, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ภาพยนตร์เกี่ยวกับการเล่นยาเรื่องแรกๆที่นำเสนอผ่านมุมมองของผู้เสพ (จะหายาเสพติดก็ต้องปล้น ร้านขายยา!) ตอนออกฉายได้รับเสียงฮือฮา ‘Universal Acclaim’ แต่กาลเวลาทำให้แปรสภาพสู่ ‘อเมริกันคลาสสิก’ ถึงอย่างนั้นก็ยังสมควรค่า “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
Fox (รับบทโดย Rainer Werner Fassbinder) ถูกลอตเตอรี่ DEM 500,000 มาร์ค จากเคยต้องดิ้นรนคนทำงาน (Working Class) สามารถไต่เต้าสู่ชนชั้นกลาง (Bourgeoisie) แต่กลับถูกผองเพื่อน แฟนหนุ่ม แสร้งว่ารัก สนเพียงกอบโกยผลประโยชน์ หมดตัวเมื่อไหร่ก็พร้อมตีจากไป, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
อาชญากรลักทรัพย์หลังจากหมดโทษทัณฑ์ อยากที่เริ่มต้นชีวิตใหม่ แต่ใช่ว่าสังคมจะให้การยินยอมรับ ต้องอดรนทนต่อเสียงซุบซิบ ติฉินนินทา เมื่อไหร่กันหนามนุษย์จะเรียนรู้จักการยกโทษให้อภัย, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
‘ทำไมวรรณกรรมเรื่องยิ่งใหญ่สุดของรัสเซีย ถึงถูกดัดแปลงสร้างภาพยนตร์ War and Peace (1956) โดยสหรัฐอเมริกา?’ ณ จุดสูงสุดของสงครามเย็น สหภาพโซเวียตพร้อมเผชิญหน้าศัตรูจากทุกสารทิศ ทางฝั่งศิลปะวัฒนธรรมก็เฉกเช่นเดียวกัน จึงกลายมาเป็นอภิมหาโปรเจคทะเยอทะยาน ยิ่งใหญ่ สมจริง อลังการงานสร้างที่สุดแห่งวงการภาพยนตร์, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ผลงานเรื่องสุดท้ายของ Luis Buñuel, ชายมีฐานะวัยกลางคน ตกหลุมรักสาวแรกรุ่น Conchita (รับบทโดยนักแสดงสองคน สลับกันเข้าฉาก) พยายามทำทุกสิ่งอย่างเพื่อให้ได้ครองคู่ แต่งงาน มีเพศสัมพันธ์ แต่เธอนั้นก็พยายามทำทุกสิ่งอย่างเช่นกัน เพื่อไม่ให้เขาได้ครอบครอง ร่วมรักหลับนอน แสดงกรรมสิทธิ์เหนือร่างกายตนเอง, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
เรื่องราวความรักระหว่างบุคคลละชนชั้น อาจดูเฉิ่มเชยล้าหลังแต่ปัจจุบันยังคงพบเห็นได้ทั่วไป ปัญหาส่วนใหญ่ล้วนเกิดจากอิทธิพลคนรอบข้าง มิอาจทนเสียงเห่าหอนของหมูหมากาไก่ จนกว่าตระหนักว่าทำไมฉันต้องรับฟังใคร ถึงจักค้นพบความสุขแท้จริงอยู่ที่ใจเราเอง, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ทิวทัศน์สวยๆของ Baie des Anges (Bay of the Angels) แห่งเมือง Nice หมดสิ้นความงามลงทันที เมื่อ Jeanne Moreau สูญเงินกับการพนันรูเล็ต แต่ไม่เคยเข็ดหลากจำ หวนกลับมาชอกช้ำ ซ้ำแล้วซ้ำอีก ให้เป็นบทเรียนสอนการยับยั้งชั่งใจ, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ปะติดปะต่อช่วงเวลาแห่งการเติบโตของเด็กชาย พร้อมความเปลี่ยนแปลงในครอบครัว และสรรพสิ่งรอบข้าง ที่อาจไม่มีอะไรสมประสงค์ดั่งใจหวัง ถึงอย่างนั้นถ้าเราสามารถ ‘seize the moment’ ด้วยการเป็นตัวของตนเอง แค่นั้นก็มากเพียงพอแล้วกระมัง, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ร้อยเรียงเรื่องราวของกลุ่มเด็กๆประถม-มัธยม ระหว่างอยู่บ้าน-ไปโรงเรียน พานผ่านเหตุการณ์สุข-ทุกข์ รอยยิ้ม-ความเจ็บปวด ตกหลุมรัก-อกหัก จูบแรกของ François Truffaut ที่ยังคงถวิลหา และปาฐกถาคาดหวังให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเล็กๆขึ้นในสังคม, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
บทเรียนสอนหญิง การจะแต่งงานกับใครสักคนอย่ามองแค่เปลือกภายนอก รูปร่างหน้าตา วิทยฐานะ หรือชื่อเสียงวงศ์ตระกูล เพราะตัวตนแท้จริงของอีกฝั่งฝ่าย เมื่อได้รับการเปิดเผยออกมา อาจทำให้ชีวิตตกนรกบนดิน, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
สามเกลอ (ชายขี้เมา, สาวโสเภณี และผู้เฒ่า) ออกเดินทางจากเยอรมัน ไล่ล่าความฝันสู่ Plainfield, Wisconsin ประเทศสหรัฐอเมริกา แต่พวกเขาไม่แตกต่างจาก ‘ไก่ในตู้หยอดเหรียญ’ มีเพียงแรงกระตุ้นผลักดันให้ชีวิตดำเนินไป และเมื่อทุกสิ่งอย่างสูญสลาย จึงกลายเป็นโศกนาฎกรรม, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”