must see before die, must hear before die, must play before die
หลังจากนายพลซูฮาร์โตโค่นล้มรัฐบาลอินโดนีเซียในปี ค.ศ. 1965 มีการจัดตั้งกลุ่มยุวชนปัญจศิลา ทำการกวาดล้าง สังหารหมู่สมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ ประมาณการณ์ผู้เสียชีวิตหลักแสน-ล้าน! สารคดีเรื่องนี้ทำการพูดคุยกับหนึ่งในเพชฌฆาต เปิดเผยเบื้องหลัง ชักชวนให้ทำการแสดง จำลองเหตุการณ์บังเกิดขึ้น, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ชื่อหนังฝรั่งเศส L’Heure d’été แปลตรงตัว Daylight Saving Time (DST) เวลาออมแสงคือการปรับนาฬิกาเพื่อให้มีกลางวันเพิ่มขึ้นในช่วงฤดูหนาว สอดคล้องเรื่องราวความเปลี่ยนแปลงครอบครัว เมื่อมารดาตายจากไป ลูกๆต่างต้องปรับตัว ก่อนแยกย้ายตามหนทางตนเอง, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ภาพยนตร์ดราม่าครอบครัวที่อาจดูเก่าไปสักหน่อย แต่ปัญหาช่องว่างระหว่างวัย ความขัดแย้งระหว่างบิดา (Melvyn Douglas) และบุตรชาย (Gene Hackman) ยังคงคลาสสิกเหนือกาลเวลา, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
สารคดีบันทึกภาพการเติบโต เส้นทางสู่ฝันของสองวัยรุ่นผิวสี William Gates & Arthur Agee นักกีฬาบาสเกตบอลที่ถูกแมวมองจับจ้อง กำลังจะเข้าโรงเรียนมัธยม St. Joseph High School พวกเขาจักสามารถดำเนินตามความฝันสำเร็จหรือไม่?, หนึ่งในสารคดียอดเยี่ยมที่สุดตลอดกาล “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ดัดแปลงจากนวนิยาย The Body (1982) ของ Stephen King, กลุ่มเด็กชายสี่คนร่วมออกเดินทางผจญภัย เข้าไปในป่าใหญ่ เพื่อค้นหาศพเพื่อนที่สาบสูญหาย, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
นักเรียนห้าคนโดนทำทัณฑ์บน ถูกกักบริเวณในห้องสมุดตลอดทั้งวันเสาร์ พวกเขาไม่มีอะไรทำนอกจากพูดคุยสนทนา เล่าปัญหาชีวิต/ครอบครัว จากคนแปลกหน้าเลยกลายเป็นเพื่อนสนิทสนม และผู้ชมบังเกิดความเข้าใจวัยรุ่นหัวขบถ, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
สังคมพยายามเสี้ยมสอนให้หญิงสาวต้องแต่งงาน ลงหลักปักฐาน ก้มหัวศิโรราบต่อบุรุษเพศ แต่หลังจาก Hideko Takamine พบเห็นสารพัดความวุ่นๆวายๆในครอบครัวของมารดาและพี่ทั้งสาม ตัดสินใจก้าวออกมา พึ่งพาตนเอง ครองตัวเป็นโสดเสียยังดีกว่า, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
บุตรสาวพร่ำบ่นถึงบิดา ไม่เคยแวะเวียนกลับหามารดา มัวแต่เอาอกเอาใจชู้รัก/เมียใหม่ จึงตัดสินใจออกเดินทาง ติดตามค้นหา ก่อนมาพบเจอเบื้องหลังอันขมขื่น ภาพยนตร์ดราม่าครอบครัวสุดซึ้ง ที่จักทำให้ลูกหลานครุ่นคิดถึงหัวอกบิดา-มารดา, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
พัศดีแดนประหาร Tom Hanks พบเห็นปาฏิหาริย์ (Magical Realism) จากนักโทษที่ถูกตัดสินโทษประหารชีวิต รับรู้ว่าอีกฝ่ายไม่ได้กระทำความผิด อยากจะช่วยเหลือแต่ไม่สามารถทำอะไร เพียงประจักษ์ความตาย และกลายเป็นนิรันดร์, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
เราสามารถเปรียบเทียบเรือนจำ Shawshank = โลกใบนี้ที่เต็มไปด้วยกฎกรอบ กำแพงห้อมล้อมรอบ นักโทษส่วนใหญ่ต่างก้มหัวศิโรราบ แต่ชายคนหนึ่ง/พระผู้ไถ่ ด้วยจิตวิญญาณอันเข้มแข็งแกร่ง พยายามทำทุกสิ่งอย่างเพื่อดิ้นหลบหนี ออกจากสังสารวัฎแห่งนี้, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
แมงกะพรุน ถูกจับมาเลี้ยงในตู้ปลา มันคงโหยหา คร่ำครวญ อยากหวนกลับสู่มหาสมุทร เปรียบเทียบดั่งหนุ่ม-สาว คนรุ่นใหม่ ต่างถูกบริบททางสังคมกดทับ พยายามปรับตัวเข้าหา กลับสร้างความขัดแย้ง แล้วเมื่อไหร่จะพบเจออนาคตสดใส, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
จากแพรวพราวด้วยลูกเล่นภาพยนตร์แปลกใหม่ Funeral Parade of Roses (1969), ผลงานถัดไปของผู้กำกับ Toshio Matsumoto นำเสนอมุมมืด ปีศาจภายในจิตใจ ซามูไรถูกเกอิชาทรยศหักหลัง บันดาลโทสะ มิอาจควบคุมอารมณ์เกรี้ยวกราด พร้อมทำทุกสิ่งอย่างเพื่อฆ่าล้างแค้น, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ผู้กำกับ Otto Preminger ต้องการสรรค์สร้างภาพยนตร์เกี่ยวกับพิษภัยยาเสพติด (Drug Addict) แต่มันกลับขัดต่อกฎระเบียบ ประเด็นต้องห้ามของ Motion Picture Production Code หรือที่รู้จักในชื่อ Hays Code เลยตัดสินใจช่างแม้ง ก็ไม่ต้องขออนุญาต ผลลัพท์ประสบความสำเร็จอย่างล้นหลาม, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ภาพยนตร์กึ่งสุขกึ่งโศก (Tragi-Comedy) เมื่อมหาเศรษฐีนีเดินทางกลับบ้านเกิด ณ Colobane, Senegal พร้อมมอบเงินก้อนใหญ่ ให้ใครก็ตามลงมือเข่นฆาตกรรมอดีตชู้รัก เคยข่มขืนตนเองตอนอายุ 17 จนตั้งครรภ์ ระหว่างศีลธรรม ความถูกต้อง หรืออำนาจของเงิน ชาวบ้านแห่งนี้จะตัดสินใจเช่นไร?, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ไหเงินล้านบรรพบุรุษ ถูกส่งมอบเป็นของขวัญแต่งงานน้องชาย ไม่เห็นคุณค่าสักเท่าไหร่เลยขายต่อคนรับซื้อของเก่า มอบให้บุตรชายใช้เลี้ยงปลาทอง, เรื่องวุ่นๆของการติดตามหาไหเงินล้าน มีความโคตรๆบันเทิง ชิบหายวายป่วนสไตล์ Sadao Yamanaka, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
Sonata (คำนาม) ดนตรีที่เรียบเรียงสำหรับเครื่องดนตรีหนึ่งหรือสองชิ้น, Tokyo Sonata นำเสนอเรื่องราวครอบครัวธรรมดาๆ บิดา-มารดา และบุตรชายทั้งสอง ต่างสนเพียงบรรเลงบทเพลงชีวิตของตนเอง โดยไม่ใคร่ให้ความใจสมาชิกคนอื่น สุดท้ายแล้วออร์เคสตราที่เรียกว่าครอบครัว เลยดำเนินมาใกล้ถึงจุดแตกแยก, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
75 การ์ตูนสั้นไร้สาระจากสตูดิโอ Walt Disney จุดประสงค์เพื่อฝึกฝนนักอนิเมเตอร์ ทำการทดลองเทคโนโลยี ลูกเล่นอนิเมชั่นใหม่ๆ ในลักษณะ Musical Comedy หลายๆเรื่องมีความงดงาม ทรงคุณค่า แฝงสาระข้อคิด และมีถึง 7 เรื่องสามารถคว้ารางวัล Oscar: Short Subject, Cartoons
ผู้สูงวัยอย่าง Dersu Uzala (และผู้กำกับ Akira Kurosawa) แม้มีความเอื่อยเฉื่อย เชื่องชักช้า ไม่สามารถปรับตัวเข้าโลกสมัยใหม่ แต่บุคคลสูงวัยล้วนมีประสบการณ์ พานผ่านอะไรๆมามาก เคยอาบน้ำร้อนมาก่อน เราจึงควรรับฟังความคิดเห็น ไม่ใช่เฉดหัวทิ้งไว้เบื้องหลัง, คว้ารางวัล Oscar: Best Foreign Language Film และ “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ตั้งแต่ยังเป็นทารกในครรภ์ Truman Burbank (รับบทโดย Jim Carrey) ถูกบันทึกภาพ แอบถ่าย ฉายรายการเรียลลิตี้ (Reality Show) โดยไม่เคยรับรู้ตนเอง จนกระทั่งเติบใหญ่ ถึงวัยทำงาน โหยหาอิสรภาพ ต้องการออกไปจากโลกปลอมๆใบนี้, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ได้แรงบันดาลใจจากเหตุการณ์จริง! ครูวิทยาศาสตร์ถูกจับกุมข้อหาสอนทฤษฎีวิวัฒนาการ (Theory of Evolution) ของ Charles Darwin เพราะเป็นสิ่งขัดแย้งต่อกฎหมาย Butler Act ทำการปฏิเสธหนังสือปฐมกาล (Book of Genesis) รังสรรค์นิยม (Creationism) พระเจ้าสร้างจักรวาลและชีวิต ไม่ใช่วิวัฒนาการจากลิงสู่มนุษย์, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
