ระหว่างเหตุการณ์รัฐประหาร 1973 Chilean Coup d’État ชายชาวอเมริกันคนหนึ่งสูญหายตัวไปอย่างลึกลับ ทำให้บิดา (รับบทโดย Jack Lemmon) และภรรยา (รับบทโดย Sissy Spacek) พยายามออกติดตามหา ขอความช่วยเหลือจากหน่วยงานรัฐ แต่จะพบเจอหรือไม่ หรือกลายเป็นศพไปแล้ว, คว้ารางวัล Palme d’Or จากเทศกาลหนังเมือง Cannes
ชายชาวอเมริกันถูกเข่นฆาตกรรม (Political Assassination) หน่วยงานรัฐประกาศจัดงานศพสุดยิ่งใหญ่ แต่เขาคนนั้นคือใคร? มีความสำคัญใดต่อประเทศแถบละตินอเมริกัน? ซึ่งเมื่อความจริงได้รับการเปิดเผยนั้น สามารถสั่นสะเทือนการปกครองระบอบประชาธิปไตย
สมาชิกระดับสูงผู้จงรักภักดีของพรรคคอมมิวนิสต์ (รับบทโดย Yves Montand) วันหนึ่งถูกจับกุม คุมขัง โดนทัณฑ์ทรมาน บีบบังคับให้สารภาพความจริง แต่เขาไม่เคยกระทำอะไรผิด กลับต้องก้มหน้าก้มตา เดินวนไปวนมา ยินยอมรับโชคชะตา ทุกข์ทรมานทั้งร่างกาย-จิตใจ
สารคดียุคสมัยใหม่ (Modern Documentary) เริ่มต้นที่ Primary (1960) แบกกล้อง ถือไมค์ ‘direct cinema’ บันทึกภาพหาเสียง ขึ้นเวทีปราศัย การเลือกตั้งขั้นต้น (Primary Vote) ระหว่างผู้สมัคร John F. Kennedy vs. Hubert Humphrey ณ รัฐ Wisconsin เมื่อปี ค.ศ. 1960
ภาพยนตร์เรต X ถูกแบนในหลายๆประเทศ เพราะความสุดโต่งเหนือจริงของการล่าแม่มด พฤติกรรมเก็บกดทางเพศของแม่ชี หรือแม้แต่กษัตริย์ King Louis XIII ยังถูกตีความว่าเป็น Queer แต่ถ้าเราสามารถมองผ่านสิ่งชั่วร้ายทั้งหลายเหล่านั้น ก็อาจพบเห็นสรวงสวรรค์ที่แท้จริง
นักศึกษาหัวรุนแรงกลุ่มหนึ่ง มีความเชื่อมั่นศรัทธาต่อลัทธิเหมาเจ๋อตุง (Maoist) ต้องการเปลี่ยนแปลงการเมืองฝรั่งเศสให้ดำเนินสู่ทิศทางนั้น แต่นั่นคืออุดมคติ (Idealist) เพ้อเจ้อไร้สาระ (Fantasist) ภาพยนตร์เรื่องนี้ก็เฉกเช่นเดียวกัน!
ฉันก็แค่ทหารตัวเล็กๆ (Le petit soldat แปลว่า The Little Soldier) ไร้ซึ่งสิทธิ์เสียงในการครุ่นคิดตัดสินใจ เมื่อได้รับคำสั่งเข่นฆ่าผู้ใด ต่อให้พยายามปฏิเสธหัวชนฝาก็มิอาจดิ้นรนหลบหนี, ภาพยนตร์เรื่องที่สองของ Jean-Luc Godard แต่ถูกแบนสามปีเพราะมีลักษณะต่อต้านสงครามแอลจีเรีย (1954-62)
ว่าวสีฟ้าไม่สามารถต้านทานกระแสแรงลม ล้วนถูกมรสุมทางการเมืองของสาธารณรัฐประชาชนจีน ตั้งแต่การรณรงค์ต่อต้านพวกความคิดเอียงขวา (1957-59), การก้าวกระโดดไกลไปข้างหน้า (1958-62) และการปฏิวัติทางวัฒนธรรม (1966-76) รวมถึงภาพยนตร์เรื่องนี้ที่ไม่รอดพ้นการถูกแบนห้ามฉายในจีนแผ่นดินใหญ่ แต่กลับได้รับยกย่องมาสเตอร์พีซในระดับนานาชาติ
ภายหลังจาก Hungarian Revolution of 1848 เมื่อคณะปฏิวัติไม่สามารถโค่นล้มระบอบกษัตริย์ บรรดาผู้ต้องสงสัยจึงถูกจับกุม ควบคุมขัง ส่งไปยังเรือนจำตั้งอยู่กลางพื้นที่ราบกว้างใหญ่ ผู้คุมทั้งหลายก็พยายามสรรหาวิธีให้คนเหล่านี้คายความลับ ทรยศหักหลังพรรคพวกพ้อง เพื่อโอกาสในการเอาตัวรอดชีวิต สามารถเปรียบเทียบอย่างตรงไปตรงมาถึงสิ่งบังเกิดขึ้นหลังจาก Hungarian Revolution of 1956
การมาถึงของปลาวาฬยักษ์ สัตว์ประหลาดขนาดมหึมา (Leviathan) ทั้งๆเสียชีวิตไปนานแล้ว แต่กลับนำพาหายนะ ความวุ่นวาย กลุ่มผู้ชุมนุมบุกเข้าทำลายชีวิต-ทรัพย์สิน จึงต้องมีการบังคับใช้กฎหมาย (Natural Order vs. Social Order) เพื่อให้เกิดความสงบทางจิตใจ สันติสุขของคนในชาติ และสมดุลแห่งจักรวาล
ความตายของสามีทำให้ภรรยาแทบมิอาจอดรนทน พยายามหาหนทางปล่อยปละละวาง แต่สถานการณ์การเมืองของประเทศ Poland ช่วงประกาศกฎอัยการศึก (1981-83) ทำให้ทุกสิ่งอย่างถึงคราอับจน หมดสิ้นหนทางหวัง ท้ายที่สุดแล้วเลยหลงเหลือเพียงโศกนาฎกรรม
ชีวิตก็เหมือนทอยลูกเต๋า มีความเป็นไปได้เกิดขึ้นไม่รู้จบ! ผู้กำกับ Krzysztof Kieślowski ทดลองนำเสนอสามสถานการณ์แห่งโชคชะตา เมื่อตัวละครสามารถวิ่งขึ้นรถไฟ, พุ่งชนเจ้าหน้าที่สถานี และหยุดยอมรับความพ่ายแพ้ แต่ไม่ว่าจะไทม์ไลน์ไหน ล้วนประสบผลลัพท์ไม่น่าอภิรมณ์ทั้งนั้น
ในโลกคู่ขนานที่นาซีเยอรมันชนะสงครามโลกครั้งที่สอง ประเทศญี่ปุ่นตกอยู่ภายใต้การควบคุมครอบงำโดยฝ่ายอักษะ ทหาร/ตำรวจใช้ความรุนแรงกับผู้ชุมนุมต่อต้าน แต่เบื้องลีกมีความเน่าเฟะเละยิ่งไปกว่านั้น, สร้างจากเนื้อเรื่องพัฒนาโดย Mamoru Oshii ตั้งคำถามหนักอึ้งเกี่ยวกับความเป็นมนุษย์-สันชาติญาณสัตว์ (Jin = มนุษย์, Roh=หมาป่า) ปัจจุบันเราหลงเหลืออะไรอยู่ภายใน
Kundun (1997) : Martin Scorsese ♥♥♥
ความสนใจในทะไลลามะที่ 14 ของ Matin Scorsese ไม่ใช่เรื่องศาสนา วัฒนธรรม หรือการเวียนว่ายตายเกิด แต่คือทัศนะทางการเมือง ปฏิเสธใช้ความรุนแรงตอบโต้รัฐบาลคอมมิวนิสต์จีน แม้นั่นจะทำให้ต้องหลบลี้หนีภัยสู่อินเดีย แต่ก็คาดหวังสักวันจะได้หวนกลับคืนทิเบต
The Dreamers (2003) : Bernardo Bertolucci ♥♥♥♡
สำหรับผู้กำกับ Bernardo Bertolucci ช่วงเวลาที่เขาเพ้อใฝ่ฝันถึงมากสุด คงหนีไม่พ้น Mai 68 เหตุการณ์ปฏิวัติทางอุดมคติครั้งสำคัญของฝรั่งเศส แม้ไม่ประสบความสำเร็จในการล้มล้างรัฐบาล แต่ได้ปรับเปลี่ยนขนบวิถี จารีตประเพณีทางสังคม และค่านิยมทางเพศไปโดยสิ้นเชิง
Pink Floyd – The Wall (1982) : Alan Parker ♥♥♡
มนุษย์สร้างบ้าน รั้วลวดหนาม ผนังกำแพง สำหรับปกป้องตนเองจากภยันตรายภายนอก แต่ขณะเดียวกันนั่นคือการแบ่งแยก กีดกัน กักขังตนเองอยู่ภายใน ค่อยๆก่อรากความเห็นแก่ตัว มองไม่เห็นสิ่งทรงคุณค่าทางจิตใจของผู้อื่นอีกต่อไป, ภาพยนตร์แนว Rock Opera เรต NC-17 นำเสนอรูปแบบ Surrealist รับชมปัจจุบันยังพบเห็นข้อเท็จจริงเหนือกาลเวลา
The Wind That Shakes the Barley (2006) : Ken Loach ♥♥♥
ในปีที่ Wong Kar-wai เป็นประธานกรรมการเทศกาลหนังเมือง Cannes เลือกมอบรางวัล Palme d’Or ให้กับ The Wind That Shakes the Barley ตัดหน้าภาพยนตร์โดดเดนกว่าอย่าง Babel, Pan’s Labyrinth, Volver ทำไมกันนะ?
ผู้แทนนอกสภา (พ.ศ. ๒๕๒๖) : สุรสีห์ ผาธรรม ♥♥♡
อุดมคติแห่งประชาธิปไทย แม้ว่าผู้สร้างต้องการสร้างค่านิยมที่ถูกต้องเหมาะสมต่อการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร แต่ไฉนกลับให้ตอนจบลงเอยอย่างนั้นเสียละ! นี่มันสะท้อนความหมดสิ้นหวังทางการเมือง คนดีไม่มีที่ยืนในสังคมไทย
Fahrenheit 9/11 (2004) : Michael Moore ♥♥♥
จากเคยได้รับคำชมล้นหลาม ต่อการตีแผ่เบื้องหลังความจริงบ้าง-ไม่จริงบ้างของ ปธน. George W. Bush ต่อสงครามอิรัก จนสามารถคว้ารางวัล Palme d’Or แถมกลายเป็นภาพยนตร์สารคดีทำเงินสูงสุด แต่กาลเวลาทำให้ทัศนคติสุดโต่งซ้ายจัดของ Michael Moore ดูไม่ค่อยน่าอภิรมณ์สักเท่าไหร่
Election (1999) : Alexander Payne ♥♥♥♥
การเลือกตั้งประธานนักเรียน ที่สื่อได้ถึงการ’เลือก’ใช้ชีวิต ระหว่างทำทุกสิ่งอย่างเพื่อชัยชนะโดยไม่สนถูกผิด หรือปล่อยให้อะไรๆเกิดขึ้นดำเนินไปตามโชคชะตา, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
