
วัวตัวเดียวทำเสียวทั้งหมู่บ้าน! การเสียชีวิตของมันสามารถสะท้อนจิตวิทยา แฝงปรัชญา ความเชื่อศรัทธา ศาสนา การเมือง เศรษฐกิจ สังคม ฯ ไม่ใช่แค่จุดเริ่มต้น Iranian New Wave แต่ต้องเรียกว่ามาสเตอร์พีซแห่งวงการภาพยนตร์, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
วัวตัวเดียวทำเสียวทั้งหมู่บ้าน! การเสียชีวิตของมันสามารถสะท้อนจิตวิทยา แฝงปรัชญา ความเชื่อศรัทธา ศาสนา การเมือง เศรษฐกิจ สังคม ฯ ไม่ใช่แค่จุดเริ่มต้น Iranian New Wave แต่ต้องเรียกว่ามาสเตอร์พีซแห่งวงการภาพยนตร์, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
มาสเตอร์พีซเรื่องแรกแห่งวงการภาพยนตร์อิหร่าน! สร้างโดยผู้กำกับหญิง Forugh Farrokhzad บันทึกภาพนิคมโรคเรื้อน (Leaper Colony) พบเห็นความอัปลักษณ์ พิกลพิการ แต่พวกเขายังคงสู้ชีวิตไม่ต่างจากคนปกติทั่วไป
La Collectionneuse (แปลว่า The Collector) คือคำเรียกหญิงสาวที่ชื่นชอบสะสมแฟนหนุ่ม เก็บแต้มผู้ชายไม่เลือกหน้า แต่แท้จริงแล้วเธอเป็นเช่นนั้นหรือไหม? คว้ารางวัล Silver Bear: Extraordinary Jury Prize จากเทศกาลหนังเมือง Berlin, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ค่ำคืนวันคริสต์มาสกับ Maud (รับบทโดยสุดสวย Françoise Fabian) ที่แม้มีเพียงการพูดคุยสนทนา (All-Talk) กลับทำให้ Jean-Louis Trintignant ผู้เคร่งศาสนา ยึดถือมั่นในอุดมการณ์ กล้าลุกขึ้นมากระทำสิ่งบางสิ่งอย่างตอบสนองความต้องการของหัวใจ, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
หนังสั้นเรื่องแรกของ ‘Six Moral Tales’ ที่จะสร้างความฉงนสงสัย เรื่องราวดังกล่าวแฝงข้อคิด คติสอนใจ ศีลธรรมอันดีงามประการใด? แต่ผกก. Rohmer เคยกล่าวไว้ว่า ขอแค่ผู้ชมได้ขบครุ่นคิด โต้ถกเถียงถึงหนทางเลือกตัวละคร นั่นแหละคือ ‘Moral’ ของศิลปะภาพยนตร์
จุดเริ่มต้นของคำว่า Cinéma Vérité (แปลว่า Cinema Truth) ทำการทดลองบันทึกบทสัมภาษณ์ผู้คนเดินไปมาตามท้องถนน เพียงตั้งคำถามถึงความสุข แต่พัฒนาสู่ความเป็นไปได้ไม่รู้จบของชีวิต สภาพสังคม สงคราม การเมืองฝรั่งเศสทศวรรษ 60s, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
จากเรื่องเล่าหนึ่ง สู่เรื่องเล่าของอีกเรื่องเล่าหนึ่ง สู่เรื่องเล่าของอีกเรื่องเล่าของอีกเรื่องเล่าหนึ่ง ซ้อนซับซ้อนสู่ความไม่รู้จบของเรื่องราว เพื่อสื่อถึงวังวนไร้หนทางออก ไม่มีทางดิ้นหลุดพ้น ‘บ่วงรัดคอ’ ของรัฐบาลคอมมิวนิสต์โปแลนด์
ไม่ว่าแม่อธิการ Joan of the Angels จะถูกซาตานเข้าสิงหรือไม่? ภาพยนตร์เรื่องนี้พยายามท้าทายความเชื่อศรัทธาชาวคริสต์ เมื่อต้องเผชิญหน้าสิ่งชั่วร้ายรุกรานเข้ามาในจิตใจ เราควรจะโอบกอดยินยอมรับ หรือขับไล่ผลักไสออกห่างไกล
สิ้นสุดสัปดาห์ภาพยนตร์ยุคสมัยแรกของผู้กำกับ Jean-Luc Godard นำพาผู้ชมออกเดินทาง (Road Movie) จากสังคมเมือง มุ่งสู่ชนบท แล้วลงขุมนรก! นำเสนอความเสื่อมถดถอยของอารยธรรม ผ่านบทพิสูจน์แห่งศรัทธา ดินแดนแฟนตาซี โลกความจริงที่เหี้ยมโหดร้าย และท้ายสุดคือการสูญเสียความเป็นมนุษย์
นักศึกษาหัวรุนแรงกลุ่มหนึ่ง มีความเชื่อมั่นศรัทธาต่อลัทธิเหมาเจ๋อตุง (Maoist) ต้องการเปลี่ยนแปลงการเมืองฝรั่งเศสให้ดำเนินสู่ทิศทางนั้น แต่นั่นคืออุดมคติ (Idealist) เพ้อเจ้อไร้สาระ (Fantasist) ภาพยนตร์เรื่องนี้ก็เฉกเช่นเดียวกัน!
แม้ความสัมพันธ์ฉันท์สามี-ภรรยา จะจบสิ้นลงไปสักพักใหญ่ๆ แต่ผู้กำกับ JLG และ AK ยังคงอยากทดลองใจกันอีกสักครั้ง ว่ายังหลงเหลือเยื่อใยความสัมพันธ์อยู่บ้างไหม แต่ภาพยนตร์เรื่องนี้มันหลอกลวงผู้บริโภคตั้งแต่ชื่อ Made in U.S.A. ไม่เห็นมีฉากไหนถ่ายทำยังสหรัฐอเมริกา???
หลังหย่าร้างอดีตภรรยา Anna Karina ก็ถึงเวลาที่ Jean-Luc Godard ต้องก้าวเดินต่อไปกับ Masculin Féminin (1966) ทำการบันทึกภาพวัยรุ่นหนุ่ม-สาว ชาวฝรั่งเศส ช่วงทศวรรษ 60s เก็บฝังไว้ใน ‘Time Capsule’ แต่ดูแล้วรู้สึกเศร้าๆ เหงาๆชอบกล
โลกอนาคตที่วิทยาศาสตร์ เหตุผลและตรรกะคือทุกสิ่งอย่าง อารมณ์จักกลายเป็นภาระต้องถูกกำจัดให้สิ้นซาก เช่นนั้นแล้วมนุษย์จะยังรับรู้จักความรัก มีอิสรภาพในการครุ่นคิดแสดงออกได้อย่างไร? คว้ารางวัล Golden Bear จากเทศกาลหนังเมือง Berlin
แสร้งว่าคือ Musical? ภาพยนตร์เฉลิมฉลองการตั้งครรภ์ระหว่าง Jean-Luc Godard และ Anna Karina แต่ชีวิตจริงหาได้สวยหรูดั่งเทพนิยาย เพราะเขาไม่เคยอยู่เคียงชิดใกล้ แม้กระทั่งตอนแท้งลูกก็หาได้ใคร่สนใจ
ฉันก็แค่ทหารตัวเล็กๆ (Le petit soldat แปลว่า The Little Soldier) ไร้ซึ่งสิทธิ์เสียงในการครุ่นคิดตัดสินใจ เมื่อได้รับคำสั่งเข่นฆ่าผู้ใด ต่อให้พยายามปฏิเสธหัวชนฝาก็มิอาจดิ้นรนหลบหนี, ภาพยนตร์เรื่องที่สองของ Jean-Luc Godard แต่ถูกแบนสามปีเพราะมีลักษณะต่อต้านสงครามแอลจีเรีย (1954-62)
ไม่ว่าคอมมิวนิสต์/กองทัพแดง (Red Army) หรือผู้นิยมพระเจ้าซาร์/การ์ดขาว (White Guard) สงความคือความเหี้ยมโหดร้าย มีเพียงหายนะ ความตาย โศกนาฎกรรมไม่เลือกข้างฝั่งฝ่ายใด! ถ้าปีนั้นไม่เกิดเหตุการณ์ Mai ’68 ที่เทศกาลหนังเมือง Cannes จักคือหนึ่งในตัวเต็งคว้ารางวัล Palme d’Or
ภาพยนตร์เรื่องแรกของผู้กำกับ Rainer Werner Fassbinder ที่ทำการทดลองผิดลองถูก (Avant-Garde) แทบไม่มีการขยับเคลื่อนกล้อง ดำเนินไปอย่างเชื่องช้า Long Take รับชมแล้วรู้สึกทุกข์ทรมานยิ่งกว่าความตาย
ตระกูลต้องคำสาปที่ใกล้ถึงวันล่มสลาย ภายในเต็มไปด้วยความขัดแย้ง เกมการเมือง แก่งแย่งชิงให้ได้มาซึ่งอำนาจ ทรยศหักหลังญาติพี่น้อง พร้อมกระทำสิ่งโฉดชั่วนานัปการ (หนังได้รับการจัด X-Rated) สะท้อนการขึ้นมาเรืองอำนาจของ Nazi Germany ได้อย่างลุ่มลึก ทรงพลัง!
‘ทำไมวรรณกรรมเรื่องยิ่งใหญ่สุดของรัสเซีย ถึงถูกดัดแปลงสร้างภาพยนตร์ War and Peace (1956) โดยสหรัฐอเมริกา?’ ณ จุดสูงสุดของสงครามเย็น สหภาพโซเวียตพร้อมเผชิญหน้าศัตรูจากทุกสารทิศ ทางฝั่งศิลปะวัฒนธรรมก็เฉกเช่นเดียวกัน จึงกลายมาเป็นอภิมหาโปรเจคทะเยอทะยาน ยิ่งใหญ่ สมจริง อลังการงานสร้างที่สุดแห่งวงการภาพยนตร์, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
ทิวทัศน์สวยๆของ Baie des Anges (Bay of the Angels) แห่งเมือง Nice หมดสิ้นความงามลงทันที เมื่อ Jeanne Moreau สูญเงินกับการพนันรูเล็ต แต่ไม่เคยเข็ดหลากจำ หวนกลับมาชอกช้ำ ซ้ำแล้วซ้ำอีก ให้เป็นบทเรียนสอนการยับยั้งชั่งใจ, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”