Harlan County, USA (1976)

Harlan County, USA (1976)  : Barbara Kopple ♥♥♥♥

ผู้กำกับสาวตัวเล็กๆ Barbara Kopple ยินยอมเสี่ยงอันตราย พานผ่านประสบการณ์เฉียดตาย บันทึกภาพการเรียกร้องสิทธิแรงงาน (Labor Rights) ของชาวเมือง Harlan County, USA ต่อบริษัทเหมืองถ่านหิน ระหว่างกรกฎาคม ค.ศ. 1973 ถึงสิงหาคม ค.ศ. 1974 (ระยะเวลา 13 เดือน)

Harlan County, Kentucky ในช่วงทศวรรษ 70s ยังถือเป็นดินแดนบ้านป่าเมืองเถื่อน “Where you live and you die by your gun.” ถึงขนาดได้รับฉายา “Bloody Harlan County” แต่ขณะเดียวกันยังเป็นสถานที่ที่ชาวเมืองทุกคน(ไม่เว้นชาย-หญิง)พร้อมใจกันลุกขึ้นมาต่อสู้ ไม่หวาดกลัวเกรงศัตรู เพื่อเรียกร้องสิทธิ ผลประโยชน์ และสวัสดิการแรงงาน

They say in Harlan County, there are no neutrals there.
You’ll either be a union man or a thug for J.H. Blair.
Which side are you on? Which side are you on?

เนื้อร้องบทเพลง Which Side Are You On?

ระหว่างรับชมผมไม่ได้เอะใจว่าบุคคลกำกับสารคดีเรื่องนี้คือผู้หญิง จนพอได้ยินเสียงหลังไมค์ระหว่างถามคำถามบ่อยครั้ง เลยเปิดวิกิพีเดียดูแล้วตกตะลึง อึ่งทึ่ง คาดไม่ถึง! เพราะเหตุการณ์บังเกิดขึ้นใน Harlan County, USA (1976) มันช่างละเอียดอ่อนไหว ใกล้ปะทุความรุนแรง สายตาอาฆาตแค้น เสี่ยงอันตรายมากๆ … ยิ่งอ่านเจอเบื้องหลังว่าผกก. Kopple เคยโดนขู่ฆ่า พานผ่านเหตุการณ์เฉียดตาย ยิ่งรู้สึกชื่นชมในความหาญกล้า บ้าบิ่น หญิงแกร่งโดยแท้!

I found out later that they planned to kill us that day. They wanted to knock us out because they didn’t want a record of what was happening.

When you’re young, in your 20s, you’re strong. And you think you’re going to live forever. But it was an astounding experience. I learned what life-and-death was all about.

Barbara Kopple

หลายปีถัดมา Jerry Johnson หนึ่งในสมาชิกชุมชนเหมือง Harlan County เข้าร่วมการชุมนุมประท้วงเรียกร้องสิทธิแรงงานครั้นนั้น ได้กล่าวถึงความสำคัญของ Harlan County, USA (1976) ถ้าไม่เพราะทีมงานของผกก. Kopple ถือกล้องถ่ายทำตลอดเวลา มีแนวโน้มว่าอาจเกิดการปะทะกันรุนแรงมากกว่านี้

The cameras probably saved a bunch of shooting. I don’t think we’d have won it without the film crew. If the film crew hadn’t been sympathetic to our cause, we would’ve lost. Thank God for them; thank God they’re on our side.

Jerry Johnson

Barbara Kopple (เกิดปี ค.ศ. 1946) ผู้กำกับสารคดี สัญชาติอเมริกัน เกิดที่ New York City โตขึ้นสอบเข้าคณะรัฐศาสตร์ และจิตวิทยาคลินิก Northeastern University แต่ระหว่างฝึกงานอยู่ที่ Medfield State Hospital ตระหนักว่างานเขียนเชิงจิตวิทยาของตนเองคงไม่มีใครอ่าน เลยตัดสินใจผันตัวสู่วงการภาพยนตร์ ระหว่างเข้าศึกษา School of Visual Arts ได้รับชักชวนมาเป็นผู้ช่วยสองพี่น้อง Maysles ระหว่างถ่ายทำสารคดี Salesman (1969) และ Gimme Shelter (1970)

the wonderful thing about working for Alan and David Maysles was that they were the first company that treated women as equals… everybody attended all the meetings; everybody’s opinion was important.

Barbara Kopple

พอเริ่มมีประสบการณ์ทำงาน ผกก. Kopple ก็ครุ่นคิดอยากสรรค์สร้างผลงานของตนเอง ระดมเงินทุนก้อนแรก $12,000 เหรียญ ในตอนแรกตั้งใจจะทำสารคดีเกี่ยวกับ Arnold Miller หลังชนะการเลือกตั้งสหภาพแรงงาน United Mine Workers of America (UMW หรือ UMWA) เมื่อปี ค.ศ. 1973 ได้ทำตามคำมั่นสัญญามากน้อยเพียงใด

แต่หลังจากได้ยินข่าวการลงมติเข้าร่วม UMWA ของชาวเหมืองในเมือง Harlan County, Kentucky เมื่อเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1973 เพื่อเตรียมเข้าร่วมการประท้วงหยุดงาน (ระหว่างกรกฎาคม ค.ศ. 1973 ถึงสิงหาคม ค.ศ. 1974) จึงหันเหความสนใจมายังการต่อสู้เรียกร้องสิทธิแรงงานดังกล่าว

After Arnold Miller won, I wanted to see if he would keep his promise. [Bloody] Harlan County was happening, so I went and stayed there for 13 months.

เพื่อที่จะถ่ายทำสารคดีเรื่องนี้ ผกก. Kopple ก่อตั้งสตูดิโอโปรดักชั่น Cabin Creek Films สำหรับกู้ยืมเงิน รวบรวมทีมงานจำนวนห้าคน (ประกอบด้วย ผกก. Kopple, ผู้ช่วยผกก. Anne Lewis, ตากล้อง Kevin Keating, Hart Perry และผู้ประสานงาน Richard Warner) สวมใส่อุปกรณ์ ‘one-person-cinema’ ออกเดินทางสู่ Harlan County

เกร็ด: ตลอดการถ่ายทำที่ Harlan County เห็นว่าผกก. Kopple พกปืนสองกระบอก .45 และ .38 เผื่อไว้ใช้ในยามฉุกเฉิน ตอนกลางคืนต้องนอนกับพื้น (เพราะอาจถูกกราดยิงตอนดึก) และเวลาจะไปไหน เข้าห้องน้ำ ต้องมีเพื่อนติดตามไปด้วยเสมอ “If I was ever caught alone at night I’d be killed.”

สไตล์การทำงานของผกก. Kopple รับอิทธิพลจากสองพี่น้อง Maysles ตั้งใจว่าจะบันทึกภาพเหตุการณ์บังเกิดขึ้นโดยไม่เข้าไปยุ่งย่ามก้าวก่าย แต่ไปๆมาๆเหมือนจะเป็นไปไม่ได้ เพราะการมีตัวตนของกองถ่ายเรื่องนี้ ทำให้คู่กรณีทั้งสองฝ่ายเกิดความยับยั้งชั่งใจ ไม่ต้องการให้การกระทำ(รุนแรง)ถูกบันทึกภาพเอาไว้

ด้วยเหตุนี้ภาพเหตุการณ์ส่วนใหญ่จึงคือบทสัมภาษณ์ พูดคุยสอบถาม มันบังเกิดเหตุการณ์ห่าเหวอะไรขึ้น ซึ่งช่วงแรกๆเห็นว่าไม่มีใครให้ต้อนรับสักเท่าไหร่ “hippie crew from New York” จนเธอต้องพูดโน้มน้าว “Girl, you gotta tell people here what you’re doin’.” สำแดงความบริสุทธิ์ จริงใจ แวะเวียนมาบ่อยๆจนเกิดความคุ้นชิน … การที่ผู้กำกับเป็นผู้หญิงตัวเล็กๆ ผมครุ่นคิดว่าคงทำให้ชาวบ้านกล้าเปิดใจ ให้การยินยอมรับ ฝ่ายตรงข้ามก็ไม่อยากใช้ความรุนแรงเกินกว่าเหตุ

The scene I love the best of me being in Harlan County was when [mine foreman] Basil Collins stopped his truck and said, “Come over here, honey.” After I did, he said, “Who do you work for?” And I said, “United Press.” He said, “Let me see your press card.” And I yelled for Anne Lewis to go in my purse and get my press card. I actually did have one. He had guns in the car, and I asked him questions like, “Who are you and how do you feel about these people picketing up here?” I said, “And what’s your position?” And he said, “Mine foreman.” And I said, “Do you have any identification?” He said, “Well, I may have lost mine.” And so he said, “Well, where is your press card?” I said, “Well, I may have misplaced mine.” Then he zoomed off. The people who were on the picket line said: “Easy. He’s the chief gun thug. He’s the one who could take your life at any point.” But I wasn’t afraid…

Barbara Kopple

เมื่อตอนเริ่มต้นถ่ายทำ ไม่มีใครครุ่นคิดว่าเหตุการณ์ชุมนุมประท้วงหยุดงานจะบานปลายถึง 13 เดือน! ด้วยเหตุนี้งบประมาณตั้งต้น $12,000 เหรียญ ไม่ถึงเดือนก็คงใช้หมดแล้วกระมัง ผกก. Kopple จึงต้องเดินทางไปๆกลับๆ New York รับจ้างทำงานโน่นนี่นั่น ระดมทุนเพิ่มเติม ส่วนใหญ่ได้จากบิดา (ของผกก. Kopple) รวมๆแล้วกว่าจะถ่ายทำเสร็จใช้งบประมาณไปกว่า $200,000 เหรียญ!

When I’d run out of money I’d come back to New York and take whatever job I could, editing, sound, until I got enough to go back.

ตัดต่อโดย Nancy Baker, Mirra Bank, Lora Hays, Mary Lampson

การถ่ายทำยาวนานถึง 13 เดือน ไม่แปลกที่จะต้องใช้นักตัดต่อหลายคนเพื่อเร่งความเร็วในการทำ Post-Production แต่ก็ยังกินเวลานานถึงเก้าเดือนกว่าจะได้ผลลัพท์เป็นรูปเป็นร่าง ซึ่งผกก. Kopple ไม่ได้ใช้แค่ฟุตเทจจาก Harlan County ยังนำจากคลังเก็บ (Archive Footage) ภาพถ่าย (Still Photographer) รายการข่าว (Newsreel) รวมถึงการพิจารณาคดีความของ W. A. Boyle อดีตประธานสหภาพแรงงาน UMWA ที่หลังจากพ่ายแพ้การเลือกตั้งให้กับ Arnold Miller ถูกเปิดโปงความคอรัปชั่น ทั้งยังเคยจ้างวานฆ่าอดีตคู่แข่ง Joseph Yablonski เมื่อการเลือกตั้งปี ค.ศ. 1969

• อารัมบท, ร้อยเรียงภาพการทำงานในเหมืองถ่านหิน
• ความแร้นแค้นของชาวเหมือง Harlan County
  • เล่าเรื่องผู้ป่วย Black Lung
  • ชาวเหมือง Harlan County เข้าร่วมสหภาพแรงงาน UMWA
  • การชุมนุมประท้วงหยุดงานของชาวเหมือง Harlan County
  • ย้อนเล่าเหตุการณ์ Bloody Harlan ช่วงทศวรรษ 30s
  • ตำรวจพยายามเข้าควบคุมการชุมนุม พยายามไม่ให้มีรถขวางทางการจราจร
  • บรรดาแม่บ้านชาวเมือง Harlan County ออกมารวมกลุ่มเพื่อสนับสนุนการชุมนุมประท้วงของสามี
• ปัญหาระดับชาติ
  • ภาพการชุมนุมประท้วง Duke Power Company หน้าสำนักงานใหญ่ที่ New York City
  • การประชุมประจำปีของ Duke Power Company ปฏิเสธต่อรองกับลูกจ้าง อ้างว่าเป็นการประท้วงอย่างไร้เหตุผล
  • สัมภาษณ์ผู้ได้รับบาดเจ็บจากเหตุการณ์เหมืองถล่มเมื่อปี ค.ศ. 1968 รวมถึงผู้ป่วย Black Lung ที่ไม่ได้รับการเยียวยาจากนายจ้าง
  • ฉายภาพเหตุการณ์อื้อฉาวของ W. A. Boyle อดีตประธาน UMWA จ้างวานฆ่าอดีตคู่แข่ง Joseph Yablonski
  • ชัยชนะการเลือกตั้งของ Arnold Miller ขึ้นเป็นประธาน UMWA
• การยืนหยัดของชาวเมือง Harlan County
  • 10 เดือนหลังการประท้วงหยุดงานของชาวเมือง Harlan County
  • การใช้อำนาจบาดใหญ่ของหัวหน้างาน Basil Collins
  • สมาคมแม่บ้านมีการเลือกตั้งประธานคนใหม่ Lois Scott
  • ยามค่ำคืนมียิงข่มขู่ ฝ่ายตรงข้ามพยายามใช้ความรุนแรงเข้าจัดการสถานการณ์
  • กลุ่มผู้ประท้วงทำการปิดถนน เรียกร้องให้จับกุม Basil Collins ตามหมายจับออกโดยหน่วยงานรัฐ
  • บันทึกภาพการเดินขบวน ชุมนุมประท้วงบนท้องถนน
• ชัยชนะหรือพ่ายแพ้?
  • โศกนาฎกรรมของ Lawrence D. Jones ถูกยิงเสียชีวิต
  • เป็นเหตุให้ Duke Power Company จำยินยอมรับเงื่อนไขของผู้ชุมนุมประท้วง
  • ชีวิตดำเนินต่อไป + Closing Credit

ช่วงครึ่งแรกของสารคดี ไม่ได้ดำเนินเรื่องเป็นเส้นตรง (Non-Linear Narrative) มีการกระโดดไปกระโดดมาเพื่ออธิบายที่มาที่ไป ฉายภาพย้อนอดีต ฟุตเทจจากเหตุการณ์ Bloody Harlan ช่วงทศวรรษ 30s รวมถึงการเลือกตั้งประธาน UMWA ที่เกิดขึ้นก่อนการชุมนุมประท้วง Brookside Strike

แต่ครึ่งหลังจากหวนกลับสู่ Harlan County จะดำเนินไปเป็นเส้นตรง (Linear Narrative) นำเสนอภาพเหตุการณ์ทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งถึงจุดสิ้นสุด โศกนาฎกรรมทำให้ต่างฝ่ายต่างยินยอมรับข้อเสนอของกันและกัน

ในส่วนของเพลงประกอบ ผกก. Kopple ได้แรงบันดาลใจจากภาพยนตร์ American Graffiti (1973) เลือกใช้บทเพลงที่มีเนื้อคำร้องสอดคล้องเข้ากับเรื่องราวขณะนั้นๆ นำมาแทรกใส่เพียงท่อนสั้นๆแต่ได้ใจความสำคัญ ทั้งหมดล้วนเป็นแนวพื้นบ้าน Folk, Country, Bluegrass อาจเรียกว่าบทเพลงเพื่อชีวิตของชาวเหมือง คือส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมท้องถิ่นกระมัง

ผมเลือกบทเพลงที่หลายคนพอได้ยิน อาจไม่สามารถอดกลั้นธารน้ำตา แต่ง/ขับร้องโดยหญิงชรา Florence Patton Reece ครั้นเหตุการณ์ Bloody Harlan ค.ศ. 1931 ถึงอย่างนั้นเมื่อกาลเวลาเคลื่อนผ่าน ประวัติศาสตร์ซ้ำรอย น้ำเสียงของเธออาจฟังดูสั่นเครือ แต่ยังเปี่ยมด้วยความมุ่งมั่น ไม่มีวันยินยอมรับความพ่ายแพ้

Come all of you good workers
Good news to you I’ll tell
Of how that good old union
Has come in here to dwell

CHORUS:
Which side are you on?
Which side are you on?
Which side are you on?
Which side are you on?

My daddy was a miner
And I’m a miner’s son
And I’ll stick with the union
Till every battle’s won

(CHORUS)

They say in Harlan County
There are no neutrals there
You’ll either be a union man
Or a thug for J.H. Blair

(CHORUS)

Oh, workers can you stand it?
Oh, tell me how you can
Will you be a lousy scab
Or will you be a man?

(CHORUS)

Don’t scab for the bosses
Don’t listen to their lies
Us poor folks haven’t got a chance
Unless we organize

(CHORUS)

Harlan County, USA สารคดีบันทึกภาพการต่อสู้ ชุมนุมประท้วงหยุดงาน เรียกร้องสิทธิแรงงาน (Labor Rights) ของชาวเมือง Harlan County จำนวนกว่า 180 คน ต่อบริษัทเจ้าของเหมือง Duke Power Company ที่ปฏิเสธขึ้นค่าแรง สวัสดิการ รักษาพยาบาล สนเพียงกอบโกยกำไรให้ได้มากที่สุดโดยไม่สนห่าเหวอะไรใครทั้งนั้น

ชาวบ้านตาดำๆแน่นอนว่าไม่มีทางสู้รบปรบมือกับบริษัทเจ้าของเหมืองที่มีขนาดใหญ่ เงินทุนมากมาย สามารถว่าจ้างนักเลงท้องถิ่นมาข่มขู่ แบล็กเมล์ ใช้ความรุนแรงกดดันให้ลูกจ้างหวนกลับมาทำงาน แต่ประวัติศาสตร์เมือง Harlan County ไม่มีใครยินยอมรับความพ่ายแพ้โดยง่ายดาย

เมื่อเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1973 ชาวเมือง Harlan County ตัดสินใจเข้าร่วมสหภาพแรงงาน United Mine Workers of America (UMW หรือ UMWA) นั่นคือองค์กรระดับประเทศที่มีอำนาจต่อรอง คอยให้การสนับสนุนหลัง ถึงสามารถเผชิญหน้า ท้าต่อสู้ โดยไร้ความหวาดกลัวเกรง ใครดีมาดีตอบ ร้ายมาร้ายตอบ จะไม่มีวันยินยอมรับความพ่ายแพ้ … แต่กลับยังต้องใช้เวลานานถึง 13 เดือน อันเนื่องจากความไร้ประสิทธิภาพของผู้นำองค์กร (ทั้งคนก่อนที่คอรัปชั่น และคนใหม่ทำอะไรไม่เป็น)

When I went in there a lot of the people were really backward. I was able to watch change happen: people starting their own newspapers, people starting to study and read politically. We’d all read together and have little study sessions, things like that. It made me learn that you can’t do anything by yourself. In order to achieve something or in order to win some kind of victory, you all have to be united under the same ideas or the same cause. It taught me a lot about criticism and self-criticism—that it wasn’t on a personal level, that it was on a political level that depended on the survival of everybody. It also taught me what it meant to be in a life or death situation where nobody was going to help me. The only power you had came from that community, and if that community went against you, you were dead. And those are some very powerful lessons.

Barbara Kopple

แม้จะมาจากครอบครัวชนชั้นกลาง ฐานะค่อนข้างมั่งมี แต่ผกก. Kopple ในฐานะบุคคลนอก กลับเลือกที่จะยืนเคียงข้างชาวเมือง Harlan County ใช้กล้องเป็นอาวุธ ทำให้ศัตรูฝ่ายตรงข้ามหวาดกลัวเกรง บันทึกภาพความเหี้ยมโหด โฉดชั่วร้าย พฤติกรรมเห็นแก่ตัวของบรรดานายทุน สนเพียงเงินๆทองๆ ปฏิเสธต่อรองจนกว่าจะเกิดเหตุการณ์ทำให้สูญเสียภาพลักษณ์องค์กร

เหตุการณ์บังเกิดขึ้นใน Harlan County, USA มันไม่มีความเก่าเลยสักนิด ทุกยุคทุกสมัย แม้ในปัจจุบัน ความขัดแย้งระหว่างลูกจ้าง vs. นายจ้าง แทบจะเป็นความธรรมดาสามัญ ถ้าได้ทำงานบริษัทที่ดี หัวหน้าครุ่นคิดถึงลูกน้อง ไม่แสวงหากำไรเกินควร มันย่อมไม่ก่อเกิดปัญหาใดๆ แต่เมื่อไหร่เอารัดเอาเปรียบพนักงาน สนเพียงยอดขายกำไร หายนะก็พบเห็นอยู่ทั่วไป … นี่เป็นบทเรียนที่มนุษย์ไม่เคยจดจำ ประวัติศาสตร์เกิดขึ้นซ้ำรอยนับครั้งไม่ถ้วน

ความรุนแรงไม่ช่วยแก้ปัญหาอะไร มันอาจซื้อเวลาได้อีกนิดหน่อย แต่เมื่อความอดกลั้นถึงจุดแตกหัก มันจักนำพาหายนะบังเกิดขึ้นกับทั้งสองฝ่าย สุดท้ายหลงเหลือเพียงความสูญเสีย … ถ้าเรารู้จักประณีประณอม พูดคุยต่อรอง เปิดใจให้กันและกันตั้งแต่แรก ความขัดแย้งก็จะจบสิ้นโดยไว ทำไมมันเป็นเรื่องเข้าใจยากเหลือเกิ้น???

เข้าฉายรอบปฐมทัศน์ยัง New York Film Festival ต่อด้วย Toronto International Film Festival เสียงตอบรับถือว่าดียอดเยี่ยม ได้รับการยืนปรบมืออยู่หลายนาที และช่วงปลายปีสามารถคว้ารางวัล Oscar: Best Documentary Feature

The film retains all of its power, in the story of a miners’ strike in Kentucky where the company employed armed goons to escort scabs into the mines, and the most effective picketers were the miners’ wives — articulate, indominable, courageous. It contains a famous scene where guns are fired at the strikers in the darkness before dawn, and Kopple and her cameraman are knocked down and beaten.

นักวิจารณ์ Roger Ebert ให้คะแนน 4/4

กาลเวลาได้ทำให้ Harlan County, USA (1976) เป็นมากกว่าแค่หนึ่งในสารคดียอดเยี่ยมตลอดกาล แต่ยังทรงอิทธิพลถึงขนาดกลายเป็นหนึ่งใน “Greatest Film of All-Time”

• Sight & Sound: Critics’ 50 Greatest Documentaries of All Time (2019) ติดอันดับ #24 (ร่วม)
• Sight & Sound: Critic’s Poll (2022) ติดอันดับ #225 (ร่วม)
• Paste Magazine: The 100 Best Documentaries of All Time (2022) ติดอันดับ #42
• Vouge: The 82 Best Documentaries of All Time (2023) ไม่มีอันดับ
• TIMEOUT: 68 Best Documentaries of All Time (2025) ติดอันดับ #5

ปัจจุบันสารคดีได้รับการสแกน ‘digital transfer’ คุณภาพ High-Definition ผ่านการตรวจสอบโดยผกก. Kopple ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2004 สามารถหาซื้อ DVD หรือรับชมออนไลน์ทาง Criterion Channel

ส่วนตัวชื่นชมในความหาญกล้า บ้าบิ่น ไม่กลัวตายของผกก. Kopple นั่นทำให้สารคดีเรื่องนี้มีความตราตรึง ทรงพลัง สำแดงอุดมการณ์อันมุ่งมั่น ชัยชนะอันทรงคุณค่า ยิ่งใหญ่เหนือกาลเวลา … มันอาจจะซ้ายจัดไปเสียหน่อย แต่ถ้าคุณรับชมแล้วไม่รู้สึกอะไร ก็ลองตั้งคำถามตนเองว่าหลงเหลือความเป็นมนุษย์อยู่ไหม?

จัดเรต 15+ กับบรรยากาศตึงเครียด ความรุนแรง การชุมนุมประท้วง เรียกร้องสิทธิแรงงาน

คำโปรย | ผู้กำกับสาวตัวเล็กๆ Barbara Kopple ยินยอมเสี่ยงอันตราย เพื่อบันทึกภาพการเรียกร้องสิทธิแรงงาน ณ Harlan County, USA
คุณภาพ | มาสเตอร์พีซ
ส่วนตัว | ชื่นชม